فاخته- براساس پژوهش های محققان و صاحب نظران ایرانی، ژاپنی و چینی قدمت بحث خاویار شاید به بیش از هزاران سال قبل از زمان فعلی برسد.
خاویار ایران برند بیش از یکصد ساله و پرآوازه کشور در عرصه های جهانی است و به طور خلاصه ماهیان استورژن شامل فیل ماهی، شیپ، آسِترا (قره برون و چالباش یعنی تماس ماهیان ایرانی و روسی) ، سِورِگا، قره برون( تاس ماهی ایرانی) ، چالباش( تاس ماهی روسی)، استرلیاد، سیبری و..‌. که با توجه به چرخه حیات ۳۰۰ میلیون ساله آنان به فسیل زنده معروف هستند.
باید در نوع ساده و روان نوشتن و با دیدگاه عام پسندانه بسیاری از ابعاد فرهنگ سازی در مورد صید محدود و نظام مند کنترل شده ماهیان خاویاری تحت حمایت کنوانسیون سایتس، تولید، تکثیر و پرورش این ماهیان ارزشمند سپهر آبی تبیین و تحلیل گردد.
بر اساس یک باور سخت بالا نگری محور در اکثر مکتوبات و نوشتارهایی از این دست به خاویار به عنوان محفل بخش دور همی های شاهانه، سلاطین، بارگاه و درگاه و دربار از ما بهتران پیشین اشاره شده است اما در زمانه ای که قیمت یک کیلو خاویار در ایران برحسب درجه بندی ، دان یک، دو وسه، کاملا جدا، فشرده، عدم شوری، فاقد هوا و روغن و...از بهای یک کیلو زعفران، پاره ای از فرآورده های زنبور عسل مانند گرده گُل، برّه موم، ژله رویال ، عسل ملکه ، داروهای تقویتی و مکمل های انسانی با منشاء شیمیایی ساخت خارج از کشور ارزان تر بوده و به عبارتی در دسترس خیلی از مصرف کنندگان داخلی است باید بر باورهای قبلی مکتوب و منتشر شده قلم قرمز کشید و البته قیمت خاویار از آنجا که یک محصول بومی کشور بوده و سالهاست که در بسته های شیشه ای شفاف از ۲۵ ، ۵۰، ۱۰۰گرم تا قوطی های فلزی یک و دوکیلویی( در هنگام صادرات) آماده عرضه در بازار مصرف با کُد رهگیری(شناسه)، تاریخ تولید، انقضاء،درجه بندی، نوع ماهی، کیفیت و..‌. است طیف وسیعی از آحاد مصرف کنندگان خاص خود با توجه به اوزان و گراماژ انتخابی نوع بسته را شامل خواهد شد.
مادران باردار و شیرده، بیماران ریکاوری شده پس از عمل های جراحی، مجروحان ترومای شدید حوادث رانندگی،مصدومیت ها و شکستگی های استخوانی ورزشکاران، رشد و تکامل بر مبنای انرژی زایی سرشار از مواد مغذی و پروتئین های طبیعی، بیماران آرتروزی و روماتوییدی، درمان مطلوب و ترمیم پوست ناشی از سوختگی و اثرات سوء مواد شیمیایی پاشیده شده بر سطوح اپیدرم، آفتاب زدگی در مناطق گرم و کویری،برون ده مناسب قلب و عروق، پیشگیری ، درمان و یک داروی طبیعی دوران میانسالی تا کهنسالی زنان و مردان و تشویق و ترغیب فرهنگ بهره مندی از محصولات با منشاء و بر مبنای ارتقای متوسط سرانه مصرف آبزی محور به عنوان اکسیر سلامتی و شادابی از دیگر مباحث در این راستا است که قابل پایش و رصد سلامتی و بهبود کیفیت کالبد سالم افراد در زمانه مصرف انواع افزودنی ها و مواد شیمیایی و پسمانده های رسوب سموم و افتراق از تمایل به مصرف این زنجیره شیمیایی و بهره مندی تغذیه ای از یک محصول ارگانیک است.
امروزه با توجه به کاهش فشار بر منابع طبیعی و زیستی این گونه ارزشمند از انواع ماهیان و محدویت صید در راستای ممنوعیت استحصال تجاری، وجود بیش از یکصد مزرعه پرورش ماهیان خاویاری در اکثر استان های کشور و تولید خاویار و گوشت ماهی های فوق الذکر با غالبیت فیل ماهی(بلوگا) و اوزون برون(سورگا) شاهد ارتقای کمّی و کیفی این فرآورده های ارزشمند در بازار هدف داخل و خارج از کشور هستیم که در دراز مدت با افزایش تولید حتی مصرف کنندگان جدید را ترغیب و تشویق خواهد نمود که با توجه به قیمت های مناسب خود با واقعیت تلخ یک مثقال بهای زعفران به نسبت خاویار جهت و سوی مصرف خاویار بالسویه در ریل مناسب مخاطب گرایی و بهره مندی پیشران توسعه و مصرف به عنوان یک تغذیه سالم و مکمل قرار گیرد.
باید بپذیریم که فرهنگ سازی مناسب و ایده آل در این راستا همگام و همسو با دستاوردهای این مهم توسط تولیدکنندگان بخش خصوصی و تعاونی متاسفانه به ویژه در داخل کشور انجام نشده است و آنقدر که تبلیغات و بزرگنمایی مصرف زعفران، ژله رویال، گرده گُل، بره موم و عسل ملکه به ویژه در دوران سخت اپیدمی کرونا و آنفولانزای پاییزه و زمستانه در جامعه بودیم از خواص ارزشمند مصرف خاویار حتی در بسته های ۵۰ گرمی در راستای مواجهه و توجه بیشتر به خواص بالای انرژی زایی بودن و قوی شدن سطح ایمنی بدن بیماران ، حتی غیر مبتلایان و ارتقای سطح عدم آسیب رسانی های جسمی، روحی و روانی و استرس زای ناشی از بیماری سخت و جانکاه کووید۱۹ و... به نظر می رسد متاسفانه مورد توجه قرار نگرفته است.
فراموش نکنیم که دیدگاه بینشی ، دانشی و ارزشی متخصصان و پزشکان قلب و عروق، تغذیه جراحان، زنان و زایمان و محققان استفاده از محصولات انواع آبزی و همچنین خاویار را در این راستا مرور کنیم که بسیار ارزشمند خواهد بود.

علیرضا کیهان پور

مولف کتاب اطلاع رسانی دریایی ایران از خزر تا عمان