به گزارش فاخته به نقل از روزنامه سپید، «بیشتر مشتری‌ها برای خرید مرغ چاق و چله می‌آیند!» ... این تجربه بسیاری از مرغ‌فروشی‌های گوشه و کنار شهر است که البته الگوی تولید مرغ در ایران را تحت تاثیر قرار داده است. آنقدر که تولید مرغ‌ با وزن بالا و خارج از استاندارد، بازار صادراتی مرغداران را بهم ریخت.
پس از این ماجرا بود که مسئولان وزارت کشاورزی تصمیم گرفتند برای تولید مرغ کم وزن مشوق‌هایی در نظر بگیرند اما حالا نزدیک به یک دهه از این اخبار می‌گذرد و محمد یوسفی، رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی به سپید می‌گوید که این طرح متوقف شده و ماجرای تولید مرغ استاندارد کم‌وزن در ایران به سرانجام مشخصی نرسیده است.

شکست طرح مرغ سایز

نزدیک به یک دهه پیش وزارت کشاورزی انتشار اخباری درباره مرغ کم‌وزن را شروع کرد و از اجرای طرح‌های تشویقی برای کاهش وزن مرغ به کمتر از یک کیلو و ۸۰۰ گرم خبر داد.
بر اساس این طرح بنا بود چند استان از جمله یزد به صورت پایلوت تولید مرغ کم‌وزن را کلید بزند و سپس این طرح از حالت تشویقی خارج شده و به صورت استاندارد اجباری به مرغداران ابلاغ شود.
مرغ کم‌وزن از آن جهت مورد توجه سیاستگزار قرار گرفته بود که گفته می‌شد مرغ‌های کم‌وزن سالم‌تر هستند و به دلیل اینکه دوره پرورش کوتاه‌تری داشته‌اند به سن بیماری نرسیده یا اگر بیمار شده باشند آنتی‌بیوتیک یا داروهای کمتری در طول دوره پرورش استفاده کرده‌اند. بنابراین باقیمانده دارویی در بدن مرغ‌های کم‌وزن کمتر است و از این جهت برای سلامتی مصرف‌کنندگان مفیدتر به حساب می‌آید. گذشته از این مرغ با وزن بیشتر چربی بیشتری دارد و نه تنها برای سلامتی مصرف‌کننده مفید نیست که ضریب جذب مواد مغذی مرغ با وزن بیشتر در بدن مصرف‌کننده کمتر از مرغ با وزن پایین است.
با این نگاه مرغ کم‌وزن در بازار جهانی هم مشتری‌های بیشتری دارد و استاندارد صادراتی بازار جهانی مرغ، مرغ‌هایی است که وزن کمتر داشته و بین یک کیلو و ۲۰۰ تا یک کیلو و ۵۰۰ گرم باشند.
گرایش مصرف‌کنندگان ایرانی به مرغ با وزن بیشتر موجب شده بود که تولیدکنندگان ایرانی به سمت تولید مرغ با وزن بیشتر بروند و بازارهای صادراتی خود را از دست بدهند. در این میان از آنجا که ایران یکی از هفت تولیدکننده بزرگ مرغ در جهان است، روسیه می‌توانست یکی از بزرگترین مشتریان مرغ ایران باشد اما به دلیل اینکه بازار مواد غذایی کشورهای اروپایی و روسیه از استانداردهای بسیار سختگیرانه‌ای پیروی می‌کنند، ایران هرگز نتوانست به یک صادرکننده مهم مرغ به کشورهای دیگر از جمله روسیه و کشورهای اروپایی تبدیل شود.

چرا مرغ کم‌وزن سالم‌تر است؟

صرف نظر از مزیت‌های مرغ با وزن کم از نظر سلامت مواد غذایی، این موضوع در حالی رخ می‌دهد که از نظر اقتصادی هم پرورش مرغ با وزن بالاتر به صرفه نیست. براساس استانداردهای بهداشت جهانی دوره پرورش مرغ 40 تا 42 روز و وزن مطلوب لاشه مرغ برای مصرف 800 تا یک‌هزار و 200 گرم است اما در ایران این دوره پرورش بین 55 تا 60 روز و وزن لاشه‌های مرغ بین 2 هزار تا 2 هزار و 500 گرم است.
مرغداران ایرانی می‌گویند که در کشور ما هر چه وزن مرغ به سه کیلوگرم نزدیک‌تر باشد کشتارگاه پول بیشتری برای آن پرداخت می‌کند. این موضوع موجب شده سن پرورش مرغ در ایران بالا باشد. این در حالی است که پرورش‌دهندگان مرغ می‌گویند که نگهداری مرغ تا هشت هفتگی از نظر اقتصادی هم مقرون به صرفه نیست و باعث مصرف بیشتر نهاده‌ یا خوراک طیور و دارو می‌شود. همچنین سایر هزینه‌های نگهداری مرغ از جمله هزینه‌های مربوط به تامین دما و انرژی نظیر گرمایش و سرمایش، دستمزد کارگر و .... را بالا می‌برد. همچنین رشد جوجه از یک تا 42 روز سیر صعودی دارد و پس از آن تقریباً حالت افقی دارد و مرغ وزن گرفته قابلیت رشد بیشتر ندارد و تنها به ذخیره چربی بیشتر در حیوان منجر می‌شود. در نتیجه لازمه پرورش مرغ پس از 42 روزگی استفاده از واکسن‌ها و داروهای بیشتر است. گذشته از این بالا رفتن سن مرغ مضراتی از جمله پایین آمدن کیفیت لاشه، بالا رفتن چربی محوطه بطنی، کاهش ضریب تبدیل غذایی و ... دارد.

صرفه اقتصادی پرورش مرغ با وزن کمتر

پرورش غیراقتصادی و ناسالم مرغ در ایران همچنین سبب کاهش بهره‌وری شده است و در حالی که ضریب تبدیل‌ دان به گوشت مرغ در ترکیه 1,6 تا 1,8 کیلوگرم و این رقم در ایران 2,3 تا 2.4 کیلوگرم است و اگر مرغداران ایرانی بتوانند ضریب تبدیل دان را از 2,2 به 1,7 برسانند یعنی به ازای تولید یک کیلوگرم گوشت به‌ جای 2 هزار و 200 گرم دان از یک‌هزار و 700 گرم دان استفاده کنند، هزینه‌های پرورش مرغ را کاهش قابل ملاحظه داده‌اند.
در حال حاضر واردات نهاده‌های دام و طیور یکی از مهمترین اقلام وارداتی به ایران است. سال گذشته بانک مرکزی ۴.۶ میلیارد دلار ارز برای واردات نهاده‌های دولتی اختصاص داد. با کاهش وزن و سن کشتار مرغ حجم قابل توجهی نهاده دامی صرفه‌جویی می‌شود و ارزبری این قلم کالای وارداتی کمتر می‌شود. با وجود این گرایش مردم ایران به مصرف مرغ با وزن بیشتر، هزینه زیادی برای تولید و سلامت محصول ایجاد کرده است.

توقف اجرای طرح مرغ سایز

محمد یوسفی، رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی به سپید می‌گوید که مصرف‌کنندگان عموما تصور نادرستی دارند که مرغ‌های کوچکتر به دلیل بیماری در سن پایین‌تر کشته شده‌اند. این در حالی است که عموم مصرف‌کنندگان جهان چنین نگاهی ندارند و مرغ با وزن بیشتر از ۱.۵ کیلوگرم در بازار جهان خریدار ندارد.
او درباره سرنوشت طرح مرغ سایز هم توضیح می‌دهد:«این طرح بدون سرانجام رها شده است. زیرا با مشکلات عدیده مرغداران در شرایط فعلی وزارت کشاورزی ظاهرا ترجیح داده است که سختگیری بیشتری نسبت به تولیدکنندگان اعمال نکند. هرچند که طرح مرغ سایز یک طرح ارزشمند بود و محصول سالم‌تری به مصرف‌کنندگان عرضه می‌کند.»
او درباره تغییر الگوی مصرف مرغ هم می‌گوید: «متاسفانه در یک دهه گذشته تلاش‌ها برای جا انداختن طرح مرغ سایز ناموفق بود و مصرف‌کنندگان همچنان گرایش بالایی به مصرف مرغ با سایز درشت دارند و این طرح از نظر پشتیبانی فرهنگی و رسانه‌ای ضعیف بود بنابراین نتوانست الگوی غذایی مردم کشور را تغییر دهد.» این فعال صنعت مرغداری همچنین می‌گوید که متاسفانه فرهنگ استفاده از مرغ های چاق در بین مردم رواج دارد در صورتی که اگر مردم از مزایای مرغ سایز اطلاع داشته باشند هرگز مرغ چاق مصرف نخواهند کرد.

جدیدترین خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)

همچنین به گفته فعالان صنعت مرغداری مرغ سایز تنها چهار یا پنج درصد تلفات دارد این در صورتی است که تلفات مرغ‌های سنگین‌تر حتی تا ۲۰ درصد هم می‌رسد و بنابراین از این نظر هم تولید مرغ با وزن بالا به نفع تولید کننده نخواهد بود.