فاخته- اشاره: علیرضا کیهان پور مشاور عالی رسانه ای فاخته نیوز به استناد تالیف بیش از صدها مقاله، یادداشت و مستند سازی نوشتاری و تصویری در طی سالیان دور تاکنون را برای مناسبت های تاریخی بخش کشاورزی و سایر زیر بخش های آن پژوهشگری خستگی ناپذیر دانسته و همچنان مورد وثوق رسانه های تخصصی بخش است که در این راستا سئوالاتی را با ایشان در میان گذاشتیم که با حوصله و فروتنانه به آن ها در چند بخش پاسخ داده که اینک ضمن تشکر و قدردانی از این پژوهشگر تاریخی و رسانه ای بخش کشاورزی، در ادامه مصاحبه ذیل را تقدیم علاقمندان، دانشجویان و مخاطبین محترم فاخته نموده و امید است مورد بهره برداری قرار گیرد.

بخش نخست

فاخته: اهمیت بخش کشاورزی ایران را چگونه تحلیل می کنید؟

کیهان پور: در زمان کنونی هرچه در مورد اهمیت این بخش بگوئیم چون مخاطب خاص وجود دارد زیره به کرمان بردن است اما در یک تعریف مختصر باید گفت اگر آب را از سرسفره غذا به کنار بگذاریم از صبحگاه تا شامگاه ومیان وعده ها یعنی بخش کشاورزی!، هر چند همان پارچ یا لیوان آب سر سفره غذا هم در سطح کلان یعنی کشاورزی و آبادانی، زیرا هر جا این برکت الهی یعنی آب کافی موجود باشد یعنی زندگی ومولفه های وابسته به آن مانند تولید، غذا ، امنیت غذایی و تغذیه ای جاری و ساری است.

فاخته: بخش کشاورزی و زیر بخش ها در زمان کنونی در چه موقعیتی است؟

کیهان پور: بخش کشاورزی در تقدیری شگرف وتاریخی شگفت به سر می برد، می ایستد، می افتد، راه می رود، از مسیر می ماند، افتان و خیزان طی مسیر می کند و دوباره بر می خیزد تا رویاهای نیمه تمامش را پیگیری کند اما تکانه های شدید مدیریتی و چند سلیقه گی در مقاطع مختلف تاریخی، بالنده گی و رشد وتوسعه مطلوب را از این بخش ستانده است.

فاخته:لطفا بیشتر توضیح دهید؟

کیهان پور: اگر به دوران معاصر نگاهی دوباره داشته باشیم حدود ۱۲۰ سال از انسجام وتقریبا مدرنیته کشاورزی با شیب ملایم با تاسیس مدرسه فلاحت وزراعت گذشته است ودر این روند تاریخی تاکنون بارها کشاورزی با نام های مختلف وزارتی و حتی در مقاطعی از تاریخ تا چند وزارتخانه به صورت هم زمان جدا از هم اما با تفکیک وظایف کشاورزی، منابع طبیعی ، توسعه روستایی و... با وزیران خاص آن زمان( پیش از ۱۳۵۸) به ادامه حیات خویش مبادرت ورزیده اند اما نکته در اینجاست که در سال های دور نه جمعیت کشور به میزان کنونی بوده ونه تولیدات این بخش به مقدار حدود ۱۲۰ میلیون تنی ( ۱۳۹۹) با رده بندی به ترتیب تولیدات زراعت، باغبانی، دام وطیور، صنایع تکمیلی و فعالیت های ماهیگیری( صید وصیادی) با حدود ۲/۵ میلیون نفر بهره بردار در فعالیت های گوناگون ومتنوع در سراسر کشور بوده است، هرچند عدم وجود مناسب دانش آموختگان رشته های تحصیلی مرتبط از نکته نظر کمی و کیفی نیز از دلایل عدم رشد مناسب در مقاطع زمانی سال های حدود ۱۲۸۰ تا دهه ۱۳۵۰ هم مزید علت بوده است اما جالب است بدانیم از تولیدات بخش کشاورزی به حدود یک میلیون تن در تقریبا یک بارده وبازده زمانی در قالب آماری از ۱۲۰ سال گذشته به ۱۲۰ میلیون تن کنونی رسیده که به عبارتی با تلورانس آماری به طور نسبی وکم وبیش تاکنون هرسال یک میلیون تن تولیدات کشاورزی (در طول ۱۲۰ سال گذشته) در پهنه سرزمینی ما به منصه ظهور، عرصه و عرضه رسیده است.

فاخته:در طول تاریخ گذشته که کشاورزی ایران دارای تشکیلات اداری مصوب شده آن وزارتخانه های مختلف در چه سال هایی وبا چه عنوانی در کشور فعالیت داشته اند؟

کیهان پور: ابتدا ذکر یک نکته مهم حائز اهمیت است واین که داشتن تشکیلات مصوب اداری و نام وزارتخانه تا هنگامی که بودجه مناسب برای آن در نظر نمی گرفتند اتفاق خاصی در این بخش به صورت برنامه مصوب انجام نمی شد کما اینکه در سال ۱۳۱۲ وزارت اقتصاد ملی پیشین استقلال بانک کشاورزی را از بانک ملی وقت اعلام و تاسیس آن را به منظور حمایت مالی از بخش کشاورزی به صورت رسمی اعلام نمود و لذا:

وزارت تجارت و زراعت(۱۲۵۱)

وزارت فلاحت وتجارت(۱۲۹۹)

وزارت تجارت، زراعت و فواید عامه( ۱۳۳۸) ایران در ابتدا شکل گرفت، البته در مورد پاسخ به این سئوال به طور مشخص باید گفت:
در تاریخ ۱۳۴۶/۷/۲۷ کلیه امور مربوط به کشاورزی ایران در قالب چهار وزارتخانه سازماندهی شد که عبارت بودند از:
۱/وزارت اصلاحات ارضی با وزیر شدن عبدالعظیم ولیان.

۲/وزارت کشاورزی با مسوولیت ایرج وحیدی که پس از مدت بسیار کوتاهی جانشین حسن زاهدی شد.

۳/وزارت تولیدات کشاورزی ومواد مصرفی با وزیری به نام عبدالعظیم مجیدی.

۴/وزارت منابع طبیعی برای حمایت از جنگل ها،مراتع،حیوانات وحشی، آبزیان دریایی و همچنین آبزیان داخلی با حضور ناصر گلسرخی به عنوان وزیر.
در این مقطع بزرگترین دیوانسالاری اداری در بخش کشاورزی بروز پیدا کرده و متاسفانه عملا چندگانگی وظایف موجب عدم انسجام تصمیم گیری های در سطح کلان کشاورزی شد.
لازم است در ادامه عرض شود که در سال ۱۳۵۰ وزارت منابع طبیعی منحل و وظایف آن به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی محور شد در ادامه وزارت اصلاحات ارضی نیز تحت عنوان جدید وزارت تعاون و امور روستاها به فعالیت خود ادامه داد ودر حقیقت منحل وادغام صورت پذیرفت.

جدیدترین خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)
در سال ۱۳۵۶ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و وزارت تعاون وامور روستاها در یکدیگر ادغام و وزارتخانه جدید کشاورزی و عمران روستایی تشکیل شد وبه این ترتیب کل مسائل مربوط به کشاورزی و همچنین عمران و آبادی روستاها، حفظ ،احیاء، توسعه منابع طبیعی وبهره برداری در قالب یک واحد سازمانی با وظایف گسترده با مسوولیت منصور روحانی به عنوان وزیر وقت در دو مقطع زمانی تا نیمه نخست سال ۱۳۵۷ ادامه یافت.

فاخته: در بحث ماهی، وماهیگیری و آبزیان آیا این فراز و فرودها در تاریخ معاصر وجود داشته است؟
کیهان پور: این بحث مصاحبه مفصل تری را طلب می کند زیرا تحولات این زیر بخش از وزارت کشاورزی، وزارت جنگ سابق (صید، صیادی ودریاها) ، کانون ملی شکار( نیمه دوم دهه ۱۳۳۰) و سازمان شکاربانی و نظارت بر صید ( آب های داخلی ۱۳۴۶) تا وزارت جهاد سازندگی پیشین(۱۳۶۶) و جهاد کشاورزی (۱۳۷۹) از تاثیر ات مقطعی تاریخی برخوردار بوده که در قسمت بعدی مصاحبه مفصل تر باید به آن پرداخته شود.

فاخته: مختصر اشاره ای به برخی تحولات خاص می توانید در این راستا داشته باشید؟

کیهان پور: بله چهارم و۱۱ بهمن ماه ۱۳۳۱ توسط دولت وقت زمینه ملی شدن صنعت ماهیگیری ایران فراهم و تصویب شد و در ۱۳ بهمن ۱۳۴۶ کنوانسیون ومعاهده بین المللی در کنفرانس شهر را‌مسر مطابق با دوم فوریه ۱۹۷۱ میلادی روز جهانی تالاب ها نامگذاری شده است که در فرصت دیگر به آن خواهیم پرداخت. 

ادامه دارد...