ساخت نانو لیپوزوم حساس به سرما برای انجماد اسپرم گاو

فاخته-بهبود ژنتیکی گونه ­های مهم کشاورزی و کنترل بیماری­ها، اهمیت اساسی در پایداری و پیشرفت صنعت غذا و کشاورزی دارند. در صنعت دامپروری، تلقیح مصنوعی مهمترین تکنیک کمک­ تولید­مثلی برای پیشرفت در تولید محصولات دامی است. به منظور به حداکثر رساندن توزیع ژن­های مطلوب با استفاده از تلقیح مصنوعی، از یک حیوان نر با ارزش ژنتیکی بالا می­توان برای تلقیح چندین حیوان ماده استفاده کرد. انجماد موفق اسپرم، مزایای تلقیح مصنوعی را افزایش می­دهد. با ذخیره طولانی مدت اسپرم، امکان استفاده از اسپرم حیوانات نر با ارزش ژنتیکی بالا و انتقال آن به فواصل دور نیز میسر می­شود. خانم طوبی ندری دانشجوی دکتری فیزیولوژی تولید­مثل دام در دانشگاه تهران، موفق به ساخت "نانولیپوزوم حساس به سرما" و به کارگیری موفق آن­ها در انجماد اسپرم گاو شده است. دستاورد اخیر ایشان در نوزدهمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار وزرات علوم، تحقیقات و فناوری در دی ماه 1397 به عنوان یکی از چهار دستاورد ویژه دانشگاه تهران رونمایی شد. لیپوزوم­ها غشاهای فسفو لیپیدی، دو لایه و مشابه غشای سلول هستند که از آنها به عنوان حامل در دارو سازی هوشمند استفاده می­شود. در دارو رسانی نوین از لیپوزوم ها در رسانش هدفمند داروهای آبدوست (در هسته داخلی) یا آبگریز (در غشای فسفولیپیدی) با توجه به شرایط فیزیولوژیکی بافت یا اندام هدف استفاده می شود. تا کنون برای آماده سازی لیپیدها برای ساخت لیپوزوم از روش گرمادهی یا حلا لهای شیمیایی استفاده شده است. متاسفانه لیپوزومهایی که به این روش ها ساخته می شوند برای شرایط سرما مناسب نیست و به علاوه حلال های شیمیایی مصرفی سبب کاهش زنده مانی اسپرم می شود.

در تحقیق اخیر، با کاهش درجه حرارت و حذف برخی حلال های شیمیایی سمی برای سلول اسپرم، نانولیپوزوم­های حساس به سرما تولید شدند. لیپوزوم­های حاصله که حاوی آنتی اکسیدان گلوتاتیون بودند، در محیط انجماد اسپرم گاو با موفقیت به کار گرفته شد. هم چنین نتایج این پژوهش نشان داد که طی فرایند سرد سازی و انجماد اسپرم این نوع از نانولیپوزوم ها به کاهش درجه حرارت پاسخ و بیشترین رهایش دارو را در دمای 25 تا 4 درجه سانتی گراد نشان می دهند. بنابراین از نانولیپوزوم های حساس به سرما می توان در ساخت رقیق کننده های انجماد اسپرم، و در دارورسانی در دماهای پایین به خوبی استفاده کرد.