فاخته - سال های سال است که مسئله انتقال دامپزشکی به مجموعه وزارت بهداشت مطرح است و بسیاری از همکاران دامپزشک تصور مینمایند که با این انتقال ، به کعبه آمال و آرزو های خود دست پیدا میکنند به علاوه ، عده ای از دامپزشکان نیز با اشاره به اینکه در بسیاری از کشور های پیشرفته دنیا، دامپزشکی زیر مجموعه وزارت بهداشت آن کشور است داعیه دار این انتقال در کشور عزیزمان ایران گشته و هر از چند گاهی در کوس آن میدمند که باید از این عزیزان درخواست نمود تا تحقیقات بیشتری در خصوص جایگاه دامپزشکی در کشور های پیشرفته دنیا بنمایند. در این بین شوربختانه عده ای از همکاران نیز هستند که فکر میکنند با الحاق دامپزشکی به مجموعه وزارت بهداشت، هویت شخصیتی و صنفی آنها ارتقا پیدا میکند.

بنده همینجا به عنوان فردی که دو سالیست توفیق خدمت رسانی در جایگاه ریاست دانشکده دامپزشکی مجموعه پر افتخار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج را دارم تصمیم گرفتم پس از مدت ها سکوت، به تحلیل این مسئله مهم بپردازم.

اواسط سال 1398 مقارن شد با یک اتفاق مهم و البته نامبارک که عبارت بود از الحاق رشته دامپزشکی به حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی که حقیقتا تا کنون، تجربه موفقی نبوده است چرا که این اتفاق نه تنها موجب ارتقا و بهبود فرآیند های آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی رشته دامپزشکی نگردیده بلکه مشکلات عدیده ای را برای دانشجویان، اساتید و مسئولین اجرائی این رشته ایجاد نموده است . بنده تاکید مینمایم ریشه بروز این مشکلات و سردرگمی ها عدم شناخت مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به ساختار آموزشی ، پژوهشی و بیمارستانی این رشته مهم و استراتژیک است . البته تبحر و تخصص مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی در رشته تخصصی خود و فرآیندهای آموزشی و اجرایی مرتبط با آن، امری غیرقابل انکار است.

عده ای از این عزیزان تصور مینمایند همینکه در عبارت "دامپزشکی" پسوند "پزشکی" وجود دارد، فلذا کلیه تصمیماتی که در خصوص رشته های پزشکی، دندان پزشکی و دارو سازی گرفته میشود در خصوص دامپزشکی نیز قابلیت اجرائی دارد که باید به عرض برسانم که این تصور، تصور درستی نیست. ساختار آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی رشته دامپزشکی با رشته های پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی کاملا متفاوت است.

علت دیگر بروز این مشکلات و سردرگمی ها را باید در این حقیقت جست که حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تابع دستورالعمل ها و آئین نامه های وزارت متبوع، یعنی وزارت بهداشت است و این در حالیست که بخش آموزش و پژوهش رشته دامپزشکی زیر نظر وزارت علوم و بخش خدمات این رشته زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی است . عدم آگاهی مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به آئین نامه ها و دستورالعمل های وزارت خانه های مطبوع رشته دامپزشکی، دانشکده های دامپزشکی را با مشکلات جدی مواجه ساخته است ( این در حالیست که پیش از این، رشته دامپزشکی با چنین معضلاتی مواجه نبوده است) .

به عنوان نمونه و برای روشن تر شدن موضوع باید به عرض برسانم که همین مسئله عدم شناخت کافی مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به ساختار آموزشی دامپزشکی باعث شده تا پاسخ مکاتبات دانشکده دامپزشکی با این حوزه، با تاخیر و گاها داده نشود . مثلا مدت هاست از حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه درخواست نموده ایم که آئین نامه و دستورالعمل آموزشی رشته های دستیاری دامپزشکی را تدوین و به دانشکده ها ابلاغ نمایند که همچنان این مسئله مهم بی پاسخ مانده و همین امر، دانشجویان رشته های دستیاری دانشکده دامپزشکی دانشگاه ازاد کرج را با مشکلات معنا داری مواجه ساخته است و یا به عنوان نمونه بارها دانشکده های دامپزشکی در خصوص موارد ابهام خود در آئین نامه های آموزشی دامپزشکی و یا مواردی که در آئین نامه مسکوت است از حوزه معاونت علوم پزشکی سوال و استعلام نموده اند و در پاسخ با جملات گنگ و مبهمی از قبیل "طبق آئین نامه آموزشی عمل گردد" مواجه شدند . این درحالیست که اگر دانشکده های دامپزشکی نسبت به موارد طرح شده ، ابهام نداشتند از آن حوزه محترم استعلام نمی نمودند. اینجاست که مشخص میگردد اگر دامپزشکی متولی مناسب و آگاه نسبت به ساختارآموزشی خود داشت، میتوانست راهنمایی ها و ارشادات درست و مناسبی از مسئولین ذیربط بالادستی دریافت نمایند .

به علاوه لازم است که برخی نگاه های از بالا به پائین که در حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به رشته دامپزشکی وجود دارد نیز اصلاح گردد چراکه اهمیت و جایگاه دامپزشکی اگر بیشتر از رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نباشد ( که به نظر بنده، هست ) کمتر نیست . رشته دامپزشکی در طبقه بندی های بین المللی جزء رشته های استراتژیک و یکی از مهم ترین ارکان پدافند غیر عامل است و شعار سازمان جهانی بهداشت با محتوای دام سالم، غذای سالم، انسان سالم و جامعه سالم خود گویای این حقیقت مهم است چراکه مهم ترین وظیفه دامپزشکان در کنار سایر وظایف مهمی که بر عهده دارند ، برقراری امنیت غذایی و کنترل بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان است که بیش از نیمی از بیماری های عفونی انسان را به خود اختصاص میدهد و حتی در برخی کشور های پیشرفته، ورود به رشته های دامپزشکی با فیلتر های سخت تری روبرو است؛ به عنوان نمونه در جلسات کمیسیون موارد خاص علوم پزشکی در ابتدای جلسه موارد مرتبط با رشته های پزشکی ، دندان پزشکی و داروسازی با حضور برخی مسئولین دانشکده های مربوطه مطرح میشود که در این زمان از دامپزشکان دعوت به عمل نمی آید در بخش دوم جلسه که قرار است پرونده های مرتبط با دامپزشکی مطرح شود از دامپزشکان دعوت به حضور در جلسه میشود و این در حالیست که مسئولین دانشکده های پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی همچنان در جلسه حضور دارند. حال سوال اینجاست که در بخش دوم جلسه که نیاز به حضور سایرین نیست چرا در جلسه حضور دارند و اگر اصرار به حضور این عزیزان است چرا دامپزشکان در بخش اول جلسه دعوت به حضور نمیشوند . به علاوه دامپزشکانی که در این جلسه مهم حضور دارند هیچ حکمی از حوزه معاونت علوم پزشکی مبنی بر عضویت درکمیسیون موارد خاص علوم پزشکی دریافت ننموده اند که این قبیل اتفاقات این مهم را در اذهان القا میکند که گویی به دامپزشکان با دیدی متفاوت نگریسته میشود .

در ادامه پس از ذکر مصیبت، لازم میدانم راهکار های برون رفت از این مشکلات را ارائه نمایم تا در آینده نزدیک شاهد افول و پس رفت رشته دامپزشکی در مجموعه عظیم و با برکت دانشگاه ازاد اسلامی نباشیم :

• با توجه به اهمیت بسیار بالای رشته دامپزشکی که پیش از این اشاره گردید ضروری به نظر میرسد تا در کنار سایر معاونت ها، ساختار معاونت دامپزشکی در سازمان مرکزی شکل بگیرد .
• در صورتی که اجرائی کردن پیشنهاد اول به هر دلیلی امکان پذیر نیست، لازم است در حوزه معاونت علوم پزشکی ، اداره کل توسعه آموزش و امور دانشجویان دامپزشکی و اداره کل توسعه پژوهش ، فناوری و نوآوری دامپزشکی و اداره کل توسعه سلامت و امور بیمارستان های دامپزشکی شکل گیرد.
• تشکیل یک کمیته مشورتی متشکل از اساتید سرآمد و آگاه نسبت به ساختار آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی رشته دامپزشکی در حوزه معاونت علوم پزشکی
• در صورتی که مسئولین محترم هیچ یک از پیشنهادات مربوطه را به عرصه اجرا در نیاوردند مرحمت فرموده و رشته دامپزشکی را به جایگاه قبلی خود در سازمان مرکزی برگردانند .

به قول شاعر :

از طلا گشتن پشیمان گشته ایم              مرحمت فرموده ما را مس کنید

در پایان لازم میدانم با توجه به تجریباتی که درخصوص انتقال دامپزشکی به حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه ازاد اسلامی وجود دارد به داعیه داران پیوستن دامپزشکی به مجموعه وزارت بهداشت عرض نمایم که قطعا و یقینا بهترین متولی برای این رشته مهم و استراتژیک خود دامپزشکان هستند . بحمدالله ما در کشورمان دامپزشکان کار کشته و متبحر در عرصه های مختلف دامپزشکی کم نداریم . اگر خدایی نکرده یک روزی دامپزشکی به وزارت بهداشت ملحق شود از آنجایی که این وزارت خانه کوچک ترین شناخت و درکی نسبت به ساختار های این رشته ندارد تا مدت ها درگیر آزمون و خطا های تصمیم گیری های غیر کارشناسی این وزارت خانه در خصوص دامپزشکی خواهیم بود و تا زمانی که دامپزشکان ورود نکنند این معضلات حل نخواهند شد به علاوه چه بخواهیم و چه نخواهیم این نگاه بالا به پایین نسبت به دامپزشکان در وزارت بهداشت وجود خواهد داشت و یقینا در بین رشته های مربوط به این وزارت خانه، در اولویت آخر خواهیم بود . فلذا باز هم تاکید میکنم تنها متولی مناسب برای دامپزشکی، خود دامپزشکان خواهند بود و نیازی نیست که متخصصین سایر رشته ها بخواهند تولیت دامپزشکی را به عهده بگیرند . چرا باید چنین تفکری حاکم باشد که دامپزشکی به مانند بچه یتیمی است که لازم است گروهی یا ارگانی حزانت آن را به عهده بگیرند؟

بنابراین در سطح کلان پیشنهاد میشود با توجه به اهمیت بسیار بالای دامپزشکی در عرصه بهداشت و سلامت مواد غذایی، بهداشت و سلامت جامعه، کنترل بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان، پدافند غیر عامل و جنگ های بیولوژیک، وزارت دامپزشکی تشکیل گردد و یا دامپزشکی در سطح و جایگاه یکی از معاونت های ریاست جمهوری قرار بگیرد .

به امید روزی که رشته دامپزشکی به جایگاه واقعی خود در کشور دست یابد.

دکتر سید حامد شیرازی بهشتی ها

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه ازاد اسلامی واحد کرج