فاخته- اصولا در مملکت ما به علم و تخصص چندان بها داده نمی شود، اما دو شاخه گسترده علمی در دنیا هست که دست بر قضا، اکثر مدیران ما خودشان را در این رشته ها صاحب فضل و دارای ایده می پندارند و کمتر به نظرات کارشناسان آن ها وقعی می نهند؛ یکی علم اقتصاد است و دومی علم ارتباطات و به ویژه، زیرشاخه روابط عمومی!

قاعدتا پیامدهای بی توجهی به اصول علم اقتصاد و سیطره سیاست های مقطعی بر آن را مردم با گوشت و پوست خودشان حس کرده اند و نیازی به ذکر مصادیق نیست. ولی در مورد روابط عمومی و به طور کلی علم ارتباطات شاید در نگاه نخست چنین نباشد. اما وقتی موفقیت جوامع دیگر در تحقق اهداف توسعه ای را کندوکاو کنیم، می بینیم یکی از ارکان کامیابی این دسته جوامع، اهمیت دادن به شاخه های گوناگون علوم ارتباطی به ویژه رسانه، تبلیغات، روابط عمومی و بازاریابی اجتماعی، و بهره گیری موثر از اصول مدون این رشته های تخصصی برای تعامل همدلانه مردم و کارگزاران حکومت، تصمیم سازی کارشناسانه و آینده نگرانه و همراه کردن اقشار مختلف در اجرای برنامه های توسعه ای بوده است.

با این حال، همان گونه که کار به دستان و مجریان برنامه های توسعه ای در کشور ما خود را از مشورت اقتصاد خوانده ها بی نیاز می بینند، اغلب مدیران بخش دولتی هم به صرف این که چندصباحی طرف صحبت اصحاب رسانه قرار می گیرند، خود را کارکشته و صاحبنظر در علم ارتباطات تصور می کنند! نتیجه هم این می شود که شکاف روزافزون بین سازمان و بهره برداران خدمات آن، اختلال ارتباطی بین مدیران و کارکنان، گسست پیوندهای مردم و ذینفعان با سازمان و کاهش مداوم سرمایه اجتماعی سازمان ها به شدیدترین وجه ممکن رخ می نمایاند.

در این بین، کارشناسان و کارگزاران روابط عمومی این قبیل سازمان ها کار دشواری در تدوین راهبرد و اجرای برنامه های خود دارند. از سویی، مدیرانی که خود را در ارتباط گرفتن با رسانه، بهره برداران و عموم جامعه، خودبسنده می پندارند و مدیر روابط عمومی سازمان را در حد تنظیم کننده وقت مصاحبه ها و نهایتا عکاس جلسات و بازدیدهای شان می دانند، قدرت تصمیم گیری خلاقانه و برنامه ریزی بهینه را از وی سلب می کنند. از آن سو هم، دیگر رده های مدیریتی زیرمجموعه سازمان که جایگاه روابط عمومی را چنین متزلزل می بینند، اگر در برابرش مانع تراشی نکنند، در خوش بینانه ترین حالت، از همکاری موثر سر باز می زنند. همین می شود که در نهایت امر، مدیر و کارشناس روابط عمومی یا دچار نومیدی و سرخوردگی می شود یا به روزمرگی می افتد و به هر حال، کل آن مجموعه، از مهارت، تخصص و دانش مدیر و کارشناس روابط عمومی خود در مسیر تعالی سازمانی کمتر بهره خواهد برد.

فلسفه این موضوع که در بعضی کشورها، رشته روابط عمومی در دانشکده های مدیریت تدریس می شود، همین ضرورت آشنایی مدیران با اصول و مبانی کلی روابط عمومی و شرح وظایف آن در دنیای پیچیده کنونی است. البته در ایران ما که به ندرت مدیرانی در مصدر امور منصوب می شوند که دوره های آکادمیک مدیریت را گذرانده اند، شاید کم توجهی به روابط عمومی جای چندان تعجب و گلایه ای هم نداشته نباشد.
اما کارگزاران روابط عمومی اگر بخواهند به اصول اخلاق حرفه ای خود وفادار بمانند؛ یعنی بخواهند به معنای واقعی، روابط عمومی سازمان باشند و با نگاهی دغدغه مند، نقادانه و منصفانه، نقش همدلانه و مشارکت جویانه خود را در مناسبات درون و برون سازمانی ایفا کنند و پل ارتباطی صادق بین مردم، ذینفعان، کارکنان، رسانه ها و مسئولان باشند؛ و اگر نخواهند که روابط عمومی رئیس باشند و مجیزگوی مدیران سیستم و چشم بر کاستی ها و کژکارکردها ببندند، با انتخاب های سختی روبرو خواهند شد؛ انتخاب هایی که گاه فقط دو گزینه بیشتر ندارد: ماندن یا رفتن.
ماندنی که با خمودگی و عزلت گزینی و افول اثرگذاری در و بر مجموعه همراه خواهد بود؛ و رفتنی که آسیب هایش برای مجموعه سیستم، کمتر از زیان دیدگی فردی نخواهد بود.

برای کاستن از بروز تبعات ناگوار این چنینی و بهبود اثرگذاری روابط عمومی ها در سطوح مختلف سازمان دامپزشکی شاید وقت آن رسیده که برای مدیران رده های مختلف، کارگاه های آشنایی با مبانی علم ارتباطات و اصول و مفاهیم روابط عمومی برگزار شود. شاید بدین ترتیب، جایگاه روابط عمومی در بدنه سازمان و به خصوص در استان ها، تثبیت و قدرت ابتکارعمل به آن ها بازگردانده شود؛ امری که به نوبه خود، در پیشبرد اهداف و اجرای بهینه برنامه های سازمان و شناساندن بیشتر و بهتر آن نزد افکار عمومی و ارتقای آن در ساختار حاکمیتی، تاثیرگذاری مطلوبی خواهد داشت.

محسن داوری

کارشناس اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی