فاخته- بحث “درمانگران غیر مجاز” یک عنوان کلی است که گستره ی وسیعی از دخالت در امور درمان دامپزشکی را شامل می‌شود که افراد مربوطه ذاتا صلاحیت طبابت ندارند و می توان از زیرمجموعه های آن اشخاصی را نام برد که تحصیلات دامپزشکی ندارند، اشخاصی که تحصیلات دارند اما به هر دلیلی نتوانستند مجوز اخذ کنند و در واقع از نظر قانونی اجازه کار ندارند، افرادی که با روش‌های غیراصولی از جمله تلفنی امور درمان را انجام می‌دهند، داروخانه داری که در محل کار ویزیت و درمان می نماید، واکسیناتوری که در کنار امور واکسیناسیون، طبابت نیز انجام می دهد، مسئول فنی بهداشتی که در ساعات بیکاری خود، درمانگری می نماید و از همه ی اینها بالاتر شخصی از جنس خود دامدار است که بدون هیچگونه تحصیلات اکادمیک با چندین سال دامداری، به شکل تجربی به بازار کار دامپزشکان درمانگر ورود نموده و ایجاد مشکل می نماید!

شاید یکی از دلایلی که باعث می شود تا درمانگر غیر مجاز به خوبی فعالیت نماید، درمانگران مجاز ما باشند که در مردم زمینه را برای پذیرش درمانگران غیر مجاز فراهم می کنند. درمانگران مجاز که پروانه ی طبابت دارند ممکن است همیشه در دسترس دامدار نباشند، همیشه پاسخگوی تماس های تلفنی دامدار نباشند، در روند معاینه اصول آن را مو به مو اجرا ننمایند، از انجام کارهایی مثل سرم زدن، سوند زدن، توشه رکتال کردن خودداری نمایند و تنها به ویزیت از دور و نوشتن نسخه ای رضایت دهند! اما درمانگر غیرمجاز از آنجاییکه خود را در عرصه ی جدیدی که انتظارش را نداشته می بیند، در جهت حفظ آن تمام معاینات را با جزئیات هر چه تمام تر  انجام می دهد، روند درمان را پیگیری می کند و جایگاه خود را در نزد دامدار ارتقا می بخشد! از طرفی به تعرفه ی کم هم قانع می شود و زمینه را برای فعالیت بیشتر خود فراهم می کند.

متاسفانه درمانگر غیر مجاز اطلاع کافی از دام مولد، مخازن ژنتیک، اپیدمیولوژی بیماری، مقاومت انتی بیوتیکی، تهدید بهداشت عمومی و ...ندارد! سرمی تجویز کرده، ب کمپلکسی داخل آن تزریق و انتی بیوتیکی تجویز      می نماید بدون اینکه از عواقب آن اگاهی داشته باشد. این درمان غیر تخصصی، اپیدمیولوژی بیماری را در جمعیت دام ها و طیور تحت تاثیر قرار می دهد !

در بحث طیور، بیوسکوریتی هم مقوله ای است که از دید درمانگران غیرمجاز به دور می ماند، در حالیکه یک درمانگر متخصص آن حوزه، ابتدا به بررسی مسائل مربوط به بیوسکوریتی می پردازد، سپس با در نظر گرفتن اپیدمیولوژی بیماری، داروی مناسب را تجویز می کند و نیز با انجام تیتراسیون و انتخاب واکسن مناسب امنیت و بهداشت عمومی را از روی آگاهی و تخصص تامین می نماید.

بسیاری از همکاران ما بنابر روابط دوستانه، چشم بر‌ روی اخلاق حرفه ای می بندند و زمینه ی فعالیت بیشتر را برای درمانگران غیر مجاز فراهم می کنند...

حال با دانستن این نکات، برای داشتن جامعه ای بهداشتی و عاری از بیماری چه کمکی می توان در این مسیر نمود؟

“ مقابله “

مقابله با درمانگران غیر مجاز عزمی راسخ می طلبد؛ مقابله ی سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی و همینطور مقابله ی خود همکاران با فرد خاطی باید مورد اهمیت قرار گیرد. بسیاری از همکاران ما بنابر روابط دوستانه، چشم بر‌ روی اخلاق حرفه ای می بندند و زمینه ی فعالیت بیشتر را برای درمانگران غیر مجاز فراهم می کنند!

در کنار این عامل، علت اصلی که باعث می شود نتوان آنطور که باید و شاید جلوی این درمانگران غیر مجاز ایستاد، خلاء قانون و یا نقص قانون است؛ قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب سال ۱۳۵۰ مجلس سنا است و آیین نامه ی نظارت بهداشتی دامپزشکی نیز در سال ۱۳۷۲ نگاشته شده است! پس دو مرجع قانونی که برای مقابله با درمانگران غیرمجاز هستند برای ۳۰ الی ۵۰ سال پیش اند ( نیم قرن قبل! ) مسلما شرایط و اتفاقات حال حاضر دامپزشکی با این قوانین مطابقت ندارد! پس نیاز به یک بازنگری اساسی به قانون سازمان دامپزشکی کشور هست که نه تنها مسئله ی درمانگران غیر مجاز، بلکه مسائل مربوط به مسئولین فنی بهداشتی، قضایای مربوط به صدور پروانه ها، قوانین مربوط به نظارت بهداشتی و ... همه بازنگری و اصلاح شوند و در آیین نامه ی نظارت بهداشتی بر طبق مسائل روز جامعه ی دامپزشکان از جمله تعداد دامپزشکان حال حاضر، تعداد جمعیت دامی و طیور، پراکندگی دام ها در مناطق مختلف جغرافیایی و... دستور العمل های جدید صادر شود و در ادامه ی  این مراحل، صدالبته اراده ای باید باشد تا با اجرای درست این قوانین، سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی کشور خود را از بحث های حاشیه ای کنار بکشد و به وظیفه ی اصلی خود که حفظ شأن و جایگاه واقعی همکاران هست رسیدگی نماید تا ازین طریق همکاران خدوم دامپزشکی نیز در جهت برقراری امنیت غذایی پایدار به رسالت خویش عمل نمایند.

دکتر ملیسا پوردنیا
عضو شورای سیاستگذاری ماهنامه فاخته

منبع: ماهنامه الکترونیک فاخته