فاخته- از آنجا كه سهم عمده اي از هزينه هاي پرورش ماهي مربوط به تأمين غذاست لذا توجه به مسائل تغذيه اي از جمله نوع غذا ، مقدار غذا ، زمان غذادهي وهمچنين ارتباط تغذيه با ساير عوامل از جمله درجه حرارت آب واندازه ماهي بسيار مهم است.از آنجا كه شرايط پرورش وعادات تغذيه اي ماهيان سردآبي وگرمابي متفاوت است مسائل تغذيه اي آنها در دو بخش بررسي مي گردد.

الف) تغذيه ماهيان گرمابي:

با توجه به اينكه پرورش ماهيان گرمابي به صورت توأم وچهار گونه اي در استخرهاي خاكي انجام مي شود. لذا بخشي از نيازهاي غذايي آنها از محيط طبيعي استخر از جمله زي شناوران گياهی و جانوري ، كفزيان و گياهان علوفه اي موجود در استخر تامين می شود

1ـ ماهي فيتوفاگ یاكپور نقره اي:

 فيتوپلانکتون خوار بوده واز پلانکتون هايي كه اندازه آنها حدود 20 ميكرون است تغذيه مي نمايد.

2ـ ماهي كپور سرگنده يا بيگ هد:

 زئوپلانکتون خوار بوده واز زي شناوران جانوري با اندازه 60 ميكرون تغذيه مي نمايد و از روتيفرها ، سخت پوستان كوچك و آلگ هاي درشت نيز تغذيه مي نمايد.

نكته : توليد دو گونه يادشده در استخرهاي پرورش نيازي به غذاي دستي نداشته وبا عمل كوددهي وبارور سازي استخر مي توان اين دو گونه ماهي را با حداقل هزينه توليد نمود.

3ـ ماهي آمور:

از گياهان عالي وماكروفيت ها تغذيه مي نمايد.اين ماهي براي توليد يك كيلوگرم گوشت نياز به 25 تا 30 كيلوگرم علوفه سبز دارد.

4ـ ماهي كپور معمولي :

همه چيز خوار بوده واز جانوران كفزي ، شيرونوميده ها وموجودات پلانکتونی درشت تغذيه مي نمايد.

به منظور سرعت بخشيدن به رشد دو گونه اخير (آمور ـ كپور) پرورش دهنده ناگزير است از غذاي دستي استفاده نمايد. بدين منظور براي تغذيه ماهي آمور از علوفه سبز (شبدرويونجه) استفاده مي نمايد. براي تغذيه ماهي كپور مي توان مخلوطي از غذاي دستي شامل غلات ، كنجاله ها و پودرماهي به شكل خميري ويا از غذاي كنسانتره استفاده نمود. تغذيه ماهي كپور بايد درحدي باشد كه 70-60 درصد محصول ماهي از غذاي طبيعي استخر ومابقي از غذاي دستي تأمين شود.

:: نكته هاي مهم:
1ـ استفاده از تشت هاي پلاستيكي به منظور
تغذيه ماهي كپور به تعداد 10-5 عدد در هكتار وقاب چوبي به ابعاد 2×2 براي تغذيه ماهي آمور ضروري است.

2ـ تشت هاي غذاي ماهي كپور بايستي در يك طرف ديواره طولي استخر ودر خلاف جهت آخور (قاب چوبي)براي تغذيه آمور قرار داده شود.

3ـ برای تغذيه ماهيان آمور كمتر از 100 گرم بايستي علوفه ها را قطعه قطعه كرده ودر داخل قاب های چوبی قرارداد.
پرورش ماهیان گرم آبی در استان های خوزستان، گیلان، مازندران، گلستان، لرستان، کرمانشاه، ایلام، یزد، سمنان، اصفهان، کرمان و...همچنین منابع آبی و دریاچه های پشت سد در آذربایجان غربی و شرقی، کردستان و آببندان طبیعی های و نیمه طبیعی برخی استان های شمالی و جنوبی انجام می شود که بیشترین میزان تولید ماهیان پرورشی را در کشور به خود اختصاص داده و قیمت مناسب این چهار گونه ماهی سهم به سزایی در بازار مصرف داخلی، صادرات به کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی کشور های دارای مرز همجوار ایران در راستای افزایش متوسط سرانه مصرف دارد.
اینک با تخصیص کود های شیمایی فسفاته و اوره به صورت غیر یارانه ای( نامه پیوست) و افزایش قیمت های چند برابری کود های شیمیایی فوق که بیش از دهه ها پیش برای شکوفایی زی شناوران گیاهی و جانوری و غنی شدن آب استخرهای خاکی ویژه ماهیان گرم آبی مورد استفاده پرورش دهندگان با اعمال مدیریت تغذیه قرار گرفته است باید گفت معاونت بهبود تولیدات گیاهی وزارت جهاد کشاورزی موجب پدید آمدن یکی از این احتمالات خواهد شد:
الف/ ورشکستگی کامل پرورش دهندگان به دلیل افزایش نا متعارف هزینه های جاری
ب/ غرق شدن آبزی پروران در استخر ها و افزایش شدید قیمت تمام شده ماهی که انگیزه کار را در این مزارع از بین خواهد برد.
ج/ کاهش سهم تولید کپور ماهیان پرورشی یعنی گونه غالب در کشور از بالاترین سقف تولید فعلی به پایین ترین سطح که مشابه همان بلایایی است که در بحث تامین نهاده ها خواسته یا ناخواسته بر سر پرورش دهندگان ماهیان سردآبی مانند قزل آلا در کشور آمد.
جناب آقای علیرضا مهاجر لطفا در تصمیم خود و معاونت بهبود تولیدات گیاهی وزارت جهاد کشاورزی در این رابطه بازنگری و تجدید نظر مسوولانه و کارشناسانه نمایید که فردا خیلی دیر است و غیر قابل جبران!!!

علیرضا کیهان پور
نویسنده کتاب صنعت دریایی ایران از خزر تا سواحل مَکُران