فاخته- برخی شواهد نشان می دهد که دانش آموختگان دامپزشکی  مهارت ها و قابلیت های خود را برای انجام مسئولیت های حرفه ای در حد قابل قبولی ارزیابی نمی کنند، هر چند در این خصوص بین مسئولان و صاحب نظران آموزش دامپزشکی، اختلاف نظر وجود دارد. هدف آموزش دامپزشکی نه تنها کاهش بیماری های حیوانات، بلکه ارتقای سلامت عمومی از طریق پیشگیری از بیماری های مشترک انسان و دام و ایمنی غذا برای مردم است. علاوه بر این، این آموزش نه تنها به مسائل بهداشتی حیوانات (و تا حد زیادی انسان‌ها) می‌پردازد، بلکه به مسائل اقتصادی مردم و کشور از طریق تولید ایمن‌تر و افزایش‌یافته دامی می‌پردازد. در واقع مسائل اقتصادی بیش از هر موضوع دیگری بر همه ذینفعان تأثیر می گذارد. دامپزشکان با تسریع تولید و افزایش کمیت و کیفیت بهتر غذا به بهبود اقتصاد تولیدکنندگان به طور مستقیم و کل کشور به طور غیر مستقیم کمک می کنند.

از سوی دیگر در قرن اخیر تقاضاهای فزاینده ای از دامپزشکان در زمینه های امنیت غذایی، ایمنی غذا، بهداشت عمومی و رفاه حیوانات ایجاد شده  است؛ لذا دانشکده های دامپزشکی می بایست ضمن  به رسمیت شناختن این موارد، آنها را جزء لاینفک آموزش دامپزشکی قرار دهند و با هماهنگی با سایر کشورهای جهان در زمینه کیفیت و کمیت برنامه‌های آموزشی دامپزشکی اهتمام ورزیده و نسبت به تدوین برنامه های ملی دامپزشکی  اقدام  نمایند.

 در این نوشتار، نیازهای فعلی آموزش دامپزشکی را از جمله نیازهای حرفه ای، برنامه های ساختاری، الزامات اعتباربخشی دانشکده ها و صدور مجوز را به اختصار شرح داده و تا حدودی به آسیب شناسی آن می پردازیم.

مشکلات رایج در آموزش دامپزشکی کشور را می توان به صورت کلی، ادغام دانش نظری با دانش عملی، وسعت در مقابل عمق، عدم توسعه تخصص های حرفه‌ای و کاربردی، عدم صلاحیت بالینی کافی دانش آموختگان و تنوع آموزش و نیز عدم استفاده از حیوانات و بیماران کافی در آموزش دانست.

هدف اصلی آموزش دامپزشکی می بایست  ارائه حداقل اطمینان از این موضوع باشد که دامپزشکان فارغ التحصیل، واجد حداقل دانش و مهارت  کافی برای تشخیص و درمان بیماری ها بوده باشند.

 دانشکده های دامپزشکی مسئول توسعه و بازنگری برنامه های آموزشی حرفه ای دامپزشکی هستند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته استاندارد هایی وجود دارد تا دانشکده های دامپزشکی بتوانند اعتبار کامل و صلاحیت اخذ دانشجو را داشته باشند که شامل؛ دارا بودن سازمان مشخص، امور مالی، امکانات و تجهیزات فیزیکی، منابع بالینی، کتابخانه و منابع اطلاعاتی، دانشجو، سیستم پذیرش مناسب، هیئت علمی کافی، برنامه درسی مدون، برنامه های تحقیقاتی مشخص، می باشد.

بررسی کامل اعتباربخشی توسط شورای آموزش دامپزشکی کشوری در یک چرخه بررسی هفت ساله معمولا انجام می شود و بروز رسانی اعتبارنامه ها به صورت سالانه می باشد. دانشجویانی که از کالج های دامپزشکی معتبر فارغ التحصیل می شوند، واجد شرایط شرکت در آزمون های مجوز ملی و ایالتی شده که در نهایت آنها را قادر می سازد به عنوان دامپزشک وارد بازار کار شوند که متاسفانه در کشور ایران نه تنها اعتباربخشی موثر دانشکده های دامپزشکی صورت نمی گیرد بلکه آزمون های ملی صلاحیت حرفه ای نیز برگزار نمی شود.

در سال های اخیر علاقه به حیوانات خانگی برای خانواده ها اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. این علاقه نیاز به توجه بیشتر به سلامت سگ ها، گربه ها، پرندگان خانگی، ماهی ها و خزندگان را بیشتر نموده است. امروزه بیش از 75 درصد از دامپزشکان ایالات متحده در مطب های انحصاری حیوانات خانگی یا حیوان همراه مشغول به فعالیت هستند. این تغییر در علاقه اجتماعی به شدت بر تغییر رویکرد در برنامه های درسی در دانشکده های دامپزشکی تأثیر گذاشته است و بیشتر دانشکده ها علاقه دارند تا بیشتر آموزش خود را به مبحث حیوانات خانگی و همراه تخصیص دهند .مراقبت های بهداشتی حیوان خانگی بسیار شبیه به مراقبت های پزشکی انسانی با تأکید بر مراقبت فردی از حیوانات بوده و آموزش، شبیه پزشکی بالینی می باشد ولیکن هم اکنون بیشتر واحد های درسی در دانشکده های دامپزشکی کشور ما به مباحث علوم پایه، فیزیوپاتولوژی و یا بعضا بهداشت و بیماری های دام های بزرگ اختصاص پیدا کرده است.

با عنایت به مطالب فوق مشخص می گردد که دست اندرکاران شورای آموزش  دامپزشکی وزارت علوم با تدوین برنامه مشخص و مدون با تکیه بر موارد ذیل نسبت به اصلاح نظام آموزش دامپزشکی اقدام عاجل فرمایند:

1-ارایه برنامه کامل و جامع اعتباربخشی دانشکده های دامپزشکی فعال کشور جهت صدور مجور اخذ دانشجو و انتخاب سازمان یا نهاد واحد کشوری مشخص جهت اعتباربخشی و صدور مجوز فعالیت به دانشکده ها و بیمارستان های دامپزشکی همچون وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و نیز شورای آموزش انجمن دامپزشکی آمریکا (AVMA)

2- تغییر رویکرد در برنامه های درسی در دانشکده های دامپزشکی با تکیه بر آموزش بیشتر مباحث تشخیصی و درمانی حیوانات خانگی و بهداشت مواد غذایی و فرآورده های خام دامی با توجه به تغییر نیاز های جامعه و بازار کار دامپزشکان.

3- افزایش واحد های درسی بالینی و درمانی و کاهش دوره فیزیوپاتولوژی و علوم پایه جهت افزایش صلاحیت بالینی و  مهارت های تشخیصی و درمانی دامپزشکان.

4- ارایه دوره های تخصصی بیشتر و توسعه تخصص های حرفه‌ای و کاربردی همچون دامپزشکی حیات وحش.

5- افزایش امکانات آموزشی و تشخیصی و درمانی دانشکده های دامپزشکی و تجهیز مراکز بیمارستانی آموزشی به وسایل تشخیصی پیشرفته و جذب هیات علمی بالینی بیشتر. در اغلب دانشکده های دامپزشکی کشور نسبت هیات علمی درمانی به هیات علمی علوم پایه و فیزیوپاتولوژی بسیار کمتر بوده، در نتیجه توجه کمتری به توسعه مراکز درمانی اموزشی صورت می پذیرد.

 6- افزایش دانش و مهارت های بهداشتی و فناوری مربوط به تولیدات دامی و مواد غذایی با منشاء حیوانی دانش آموختگان دامپزشکی با ارتباط بیشتر دانشکده های دامپزشکی با صنعت دامپروری و کشتارگاه ها و کارخانه ها.

در نهایت عمده ترین  معضلات و ضعف نظام آموزش دامپزشکی کشور را می توان در جدول ذیل خلاصه نمود:

 دکتر رضا بهمنش

متخصص رادیولوژی دامپزشکی

استادیار رادیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

منبع: ماهنامه الکترونیک فاخته