6 دلیل آشفتگی بازار نهاده/ وزارت جهاد کشاورزی درباره نهاده‌های وارداتی شفاف عمل نمی‌کند

به گزارش قاخته، منصور بستانیان شنبه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: در ۶ ماه اول سال گذشته ۵۹ کانون تایید شده بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در دام روستایی،عشایری و حیات وحش استان فارس شناسایی شد که در سال جاری با انجام واکسیناسیون‌های منظم این رقم به ۱۸ کانون تائید شده کاهش یافت.

وی افزود: طاعون نشخوارکنندگان کوچک بیماری بومی است که هرساله در این منطقه بروز دارد و ویروسی و مسری است، این بیماری در گوسفند و بز اهلی و نیز در نشخوارکنندگان کوچک وحشی مانند بز کوهی ،گوسفند وحشی،غزال گرمسیری و ... ایجاد بیماری می کند.

او ادامه داد: یکی از راه های کنترل این بیماری انجام واکسیناسیون در دام‌های اهلی است که در استان فارس از سالیان گذشته انجام برنامه واکسیناسیون فراگیر در جمعیت گوسفند و بز اهلی در دستورکار بوده است که علیرغم محدودیت‌های اعتباری با تامین بودجه و نیز واکسن مربوط به صورت کاملا رایگان انجام می شود.

واکسینه ۵ میلیون راس دام سبک فارس
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان فارس اضافه کرد: در سال جاری برنامه واکسیناسیون ۵میلیون راس گوسفند و بز در فارس هدف‌گذاری شده است که تاکنون نزدیک به ۴ میلیون راس گوسفند و بز واکسینه شده و برنامه واکسینه تا رسیدن به هدف مورد نظر ادامه دارد.

وی اظهار داشت: اگر چه بررسی و مراقبت بیماری در حیات وحش برعهده سازمان حفاظت محیط زیست است اما اداره کل دامپزشکی استان فارس در اطراف محدوده و مناطق حفاظت شده حیات وحش با حساسیت بیشتری نسبت به رصد و نیز انجام اقدامات کنترلی در دام اهلی می پردازد.

بستانیان معتقد است که آنچه اثربخشی اقدامات محافظتی را تکمیل می کند رعایت نکات امنیت زیستی و نیز جلوگیری از جا به جایی غیر مجاز دام است.

او عنوان کرد: بیماری طاعون نشخوارکنندگان بزرگ در سطح کشور ریشه کن شده است.

طاعون نشخوارکنندگان به انسان سرایت نمی کند

وی از دامداران فارس تقاضا کرد که نسبت به انجام واکسیناسیون دام های خود اقدام کنند و گفت: این بیماری به انسان سرایت نمی کند و نگرانی از این بابت وجود ندارد.

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان فارس افزود: فارس تنها استان کشور است که طرح واکسیناسیون فراگیر طاعون نشخوارکنندگان کوچک در آن اجرا می شود.

وی همچنین با اعلام اینکه بیشترین تعداد دام سبک کشور در استان فارس جای گرفته،گفت: حدود ۶ میلیون راس دام سبک در سطح این استان نگهداری می شود.

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان فارس در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت پراکندگی بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در سطح این استان گفت: تقریبا این بیماری در سال جاری در اغلب مناطق و محل‌هایی که تجمع دام بوده دیده شده است و این بیماری مختص به منطقه خاصی از استان نیست.

وی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص ارایه آمار دام سبک تلف شده بر اثر این بیماری در فارس طی سال جاری گفت: در حال حاضر آماری در این خصوص جمع بندی نشده است اما امکان اطلاع از آن در آینده وجود دارد.

طاعون نشخوار کنندگان و آسیب پذیری حیات وحش استان فارس

طاعون نشخوارکنندگان کوچک (peste des petits ruminants; PPR)بیماری ویروسی واگیردار مهم گوسفند و بز است که در برخی از پهنه‌های زیست محیطی استان فارس به دلیل ورود حیوانات اهلی به این مناطق ، برخی از گونه های حیات وحش نیز آلوده به ویروس و مبتلا به بیماری شده اند.

شریک شدن دام‌های اهلی در منابع آبی و آبشخورهایی که برای حیات وحش در پهنه های زیست محیطی استان فارس ایجاد شده باعث سرایت این بیماری از دام‌های اهلی به حیات وحش می شود ، بنا بر انچه کارشناسان و مسوولان محیط زیست استان فارس گفته اند ، منشأ این بیماری اغلب دام‌های اهلی هستند. همچنین عدم تزریق واکسن پیش از ابتلا هم که برعهده سازمان دامپزشکی است می‌تواند یکی از دلایل شیوع آن باشد.

راهکار جلوگیری از فراگیری بیشتر طاعون نشخوار کنندگان در مناطق زیست محیطی فارس برای دور ماندن حیات وحش از طاعون بستن راه ورود دام‌ها به پارک‌های ملی و زیستگاه است. با توجه به اینکه تامین واکسن جلوگیری از شیوع این بیماری، نیز به آسانی امکان پذیر نیست به نظر می رسد کنترل و پایش بیشتر مناطق زیستگاهی بهترین روش کنترل این بیماری باشد.

امسال نخستین بار دامپزشک اداره کل حفاظت محیط زیست فارس از فراگیری طاعون نشخوار کنندگان دراین استان سخن گفت و اعلام کرد: موارد مشکوکی از طاعون نشخوار کنندگان کوچک در منطقه شکار ممنوع توت سیاه این استان مشاهده شده که حیات وحش منطقه را آلوده کرده است.

فربد هومن اعلام کرد : محیط بانان اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس در منطقه شکار ممنوع توت سیاه ، حین گشت زنی متوجه لاشه یک راس پازن و یک راس بزغاله بیمار شدند که هر دو سریعا به اداره دامپزشکی بوانات انتقال یافتند.

هومن ادامه داد: شواهد بالینی احتمال شیوع طاعون نشخوار کنندگان کوچک را قوت می بخشد و برای اطمینان نمونه جهت تشخیص به آزمایشگاه دامپزشکی ارسال شده است.

وی آمار تلفات بز و پازن در اوایل تابستان امسال را ۳ راس عنوان کرد و افزود: با دستور مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس ضدعفونی کردن آبشخورها ، گشت زنی و رصد گله ها توسط محیط بانان در دست اقدام است.

منطقه توت سیاه بوانات یکی از مناطق شکارممنوع استان فارس است که در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر بوانات در شمال این استان قرار گرفته است.

این منطقه برای اولین بار در سال ۱۳۶۲ به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد ، توت سیاه با وسعت ۱۸ هزار و ۳۸۰ هکتاری خود در مجاورت مناطق حفاظت شده دیگری قرار گرفته است.

مناطق روشنکوه ، دره باغ از استان فارس و منطقه بوروئیه از استان یزد این منطقه شکار ممنوع را احاطه کرده اند.

مدیر کل محیط زیست استان فارس نیز چندی پیش گفت: تا کنون در منطقه شکار ممنوع توت سیاه بوانات ۵۰ راس کل و بز بر اثر طاعون نشخوارکنندگان کوچک تلف شده اند.

حمید ظهرابی با بیان اینکه آمار خیلی بیشتر از آن چیزی است که اعلام شده افزود: بسیاری از لاشه در نقاط غیز قابل دسترس است و بسیاری هم توسط حیوانات درنده خورده شده اند.

وی با بیان اینکه این بیماری از دام‌های اهلی به حیات وحش منتقل شده گفت: این تلفات سنگین و غیر قابل جبران به سبب بی دقتی در ورود دام آلوده از استان هتی همجوار بوده است.

مدیر کل حفاظت مبه گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، این روزها بازار نهاده‌ها نگران‌کننده است کنجاله به 5 برابر قیمت مصوب در بازارهای سیاه به فروش می‌رود، قیمت ذرت به کیلویی 5 هزار تومان رسیده ومرغداران هم می گویند پیدا کردن این نهاده ها در بازار مانند سوزن در کاهدان است.

برخی مهم‌ترین دلیل این آشفتگی بازار را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ انحصار در واردات و فساد در شبکه توزیع می دانند. به طوری که رئیس دفتر رئیس جمهوری به تازگی اعلام کرد: «متاسفانه شبکه توزیع و افرادی که کالا وارد می کنند با دلال بازی واسطه گری‌های متعدد باعث شده اند قیمت کالایی که با ارز 4200 تومانی وارد می شود افزایش یابد.»

در این میان عدم نظارت بر توزیع هم مزید بر علت شده و نهاده‌ها به جای بازارگاه وزارت جهاد کشاوزری که برای توزیع نهاده ایجاد شده است سر از انبارهای شخصی و بازار سیاه در می آورد. مرغداران هم از سامانه بازارگاه وزارت جهاد دل خوشی ندارند و می گویند ایرادات زیادی دارد و به رغم قول های وزیر جهاد کشاورزی هنوز این ایرادها اصلاح نشده است.

مرغداران به دنبال شفاف سازی توزیع از سوی وزارت جهاد کشاوزری هستند و اعتراض دارند که چرا فهرست شفافی را که مشخص می‌کند نهاده ها به کدام تولیدکنندگان و شرکت‌ها و به چه میزان داده شده است منتشر نمی شود و معتقدند سکوت این وزارتخانه در برابر این خواسته ها به شک و تردیدهای فساد در توزیع افزوده است.

برخی‌ تا این حد پیش رفته اند که معتقدند انحصارگران به بدنه وزارت جهاد کشاورزی هم نفوذ کرده‌اند و باعث شده برنامه‌های توسعه‌ای نهاده‌ و خوراک دام و طیور در این وزارتخانه در طی سال‌های گذشته توفیقی نداشته باشد تا این انحصارگران همچنان به منافع خود برسند.

در حالی که خبرنگاران هر روز گزارش هایی از درد و رنج مرغداران می شنوند اما مسئولان وزارت جهاد کشاورزی همه چیز را آرام می خوانند.

* خوراک دام وارداتی کجا می رود؟

وزیر جهاد کشاورزی می گوید: «برنامه‌ مفصلی برای توزیع نهاده‌های دامی داریم که قوه قضائیه، تعزیرات و نهاد‌های نظارتی ما را در این خصوصی همکاری می‌کنند و گرم به گرم نهاده‌هایی که امروز وارد کشور می‌شود را می‌توانیم رهگیری کنیم که به کجا رفته است.»

اما در این میان مرغداران نظر دیگری دارند و می گویند نهاده های وارداتی مسیر قانونی توزیع را طی نمی کند و در دست دلالان و واسطه ها است.

سعیده مشایخی مرغ‌دار نایینی به خبرنگار اقتصادی فارس گفت: «محموله های نهاده ذرت و کنجاله سویا پس از واردات در انبارهایی خالی می شوند، این انبارها مال شرکتهای زیرمجموعه فرد خاص هستند وهر زمانی که این فرد بگوید این نهاده ها را به قیمتی که خودشان میخواهند می فروشند و هیچ نظارتی بر این قیمت ها نمی شود. حداقل 300 انبار این چنینی تنها در استان اصفهان وجود دارد»

به گفته این مرغدار اخیرا قیمت کنجاله در بازار به کیلویی 15 هزار تومان رسیده که حدود 5 برابر قیمت مصوب دولتی است.

* وابستگی به واردات نهاده و سوء استفاده دلالان

ایران جزو بزرگترین وارد کنندگان نهادهای دامی است و بیش از 70 درصد خوراک دام مورد نیاز کشور را وارد می کند به همین دلیل قیمت های داخل به راحتی قابل کنترل نیست، و از آنجایی که قیمت محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ و تخم مرغ تا 70 درصد وابسته به خوراک دام و طیور است، هر گونه نوسان قیمت در بازار باعث افزایش قیمت اینگونه محصولات می شود. به عنوان مثال به رغم اینکه طبق گفته دامداران مازاد تولید وجود دارد اما قیمت گوشت گوسفندی از کیلویی 100 هزار تومان پایین نمی آید. هم چنین قیمت مرغ از کیلویی 12 هزار تومان به 19 هزار تومان رسیده وقیمت تخم مرغ هم به شانه ای 38 هزار تومان رسیده است.

مجید موافق قدیری رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان به خبرنگار فارس گفت: سال گذشته ارزش واردات نهاده‌های دامی بیش از ۴.۱ میلیارد دلار بود که در مقایسه با ارزش ۳.۳ میلیارد دلاری واردات نهاده‌های دام و طیور در سال ۹۷، رشد ۲۳ درصدی را نشان می‌دهد. آمارهای تفکیکی واردات نهاده‌های دام و طیور نشان می‌دهد در سال گذشته بیش از ۸.۹ میلیون تن ذرت به ارزش ۲.۱ میلیارد دلار وارد کشور شده که در مقایسه با سال ۹۷ به لحاظ وزنی رشدی نداشته اما از لحاظ ارزشی افزایش چهار درصدی را تجربه کرده است.

وی افزود: در سال گذشته بیش از چهار میلیون تن جو به ارزش بیش از یک میلیارد دلار وارد کشور شده است که این آمار در مقایسه با واردات ۲.۶ میلیون تنی جو به ارزش ۶۰۲ میلیون دلار در سال ۹۷ رشد ۵۱ درصدی به لحاظ وزنی و رشد ۶۸ درصدی به لحاظ ارزشی را نشان می‌دهد.

به گفته قدیری سال گذشته بیش از ۲.۲ میلیون تن کنجاله سویا به ارزش بیش از ۹۵۸ میلیون دلار وارد کشور شده است که این رقم در مقایسه با واردات حدود ۱.۵ میلیون تنی کنجاله سویا به ارزش ۶۶۵ میلیون دلار در سال ۹۷ رشد ۵۰ درصدی به لحاظ وزنی و رشد ۴۴ درصدی به لحاظ ارزشی را نشان می‌دهد.

پس دلیل بالا رفتن این همه خوراک دام در کشور و به دنبال آن افزایش قیمت محصولات پروتئینی در کشور چیست؟

* چرا قیمت خوراک دام نجومی بالا رفت؟

آمارهانشان می دهد اگرچه میزان اختصاص ارز نسبت به سال گذشته برای واردات خوراک دام وطیور بیشتر بوده اما میزان خوراکی که وارد کشور شده نسبت به سا ل گذشته کمتر بوده است.

رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان درباره چرایی کمبود کنجاله سویا در بازار و کنجاله سویای ۱۵۰۰۰ تومانی در بازار غیررسمی گوید: ثبت سفارش کنجاله سویا در سال ٩٩ معادل ٩٥٠ هزار تن و در سال ٩٨ معادل ٩١٤ هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ٤ درصد؜ بیشتر شده است، تخصیص ارز هم ٧ درصد؜ رشد داشته اما ارزش ترخیص به نسبت مدت مشابه سال قبل ٦٣ درصد؜ و ترخیص وزنی ٦٠ درصد؜ کاهش داشته است.

وی همچنین گفت: توزیع کنجاله سویا در کشور از ابتدای سال حدود 1.3 میلیون تن بوده اما نیاز کشور به کنجاله سویا از ابتدای سال 2.4 میلیون تن است در ماه مرداد هم توزیع کنجاله سویا ١٧٠ هزار تن در کشور بوده اما نیاز کشور در همین مدت ۵۰۰ هزار تن بود.

بنابراین همانطور که مشاهده می شود به دلیل بالا رفتن قیمت جهانی اگرچه میزان تخصیص ارز بیشتر بوده اما میزان واردات کمتری نسبت به سال گذشته داشته‌ایم و به همین دلیل است که به رغم قیمت مصوب ‌دولتی ۲۹۰۰ تومان اما کنجاله سویا در بازار سیاه به کیلویی 15 هزارتومان رسیده است.

* وجودرانت و فساد به دلیل تفاوت با قیمت مصوب

این تفاوت قیمت باعث شده که بسیاری دلالان و در حقیقت مفسدان دنبال رانت و فساد باشند و با استفاده از ضعف نظارتی این کالاها را درا نبارهای خود ذخیره کرده وبه 5 برابر قیمت در بازار می فروشند و چون سود سرشاری دارد حرص و ولع برای این کار هم هر روز بیشتر می شود.

درباره ذرت هم وضع به همین روال است قیمت مصوب هر کیلو ذرت دامی 1400 تومان است که به گفته رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان قیمت آن در بازار روز گذشته 3800 تومان بوده اما گزارش مرغداران از استانها حکایت از رسیدن این نهاده به قیمت کیلویی 5000 تومان است.

قدیری می گوید:«هرکسی دنبال رانت و سوبسید باشد دنبال تولید پایدار و بهره وری نمیرود چون هر کامیون ۲۰ تنی ذرت، اختلاف قیمت ۴۷ میلیون تومانی دارد!»

* بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی مشکل دارد

به گفته مرغداران واردات نهاده در مسیر قانونی خود توزیع نمی شود یا با استفاده از نفوذ وارد کنندگان خاص به انبارهای شخصی هدایت می شود، یا در همان بازارگاهی که وزارت جهاد کشاورزی دایر کرده تا با نظارت خودش نهاده ها توزیع شود بیشتر به نورچشمی ها داده می شود.

* وزارت جهاد شفاف عمل نمی کند

مشایخی مرغدار نایینی میگوید: وزارت جهاد کشاورزی برای اینکه شفاف باشد شرکت ها و میزان نهاده هایی که به آنها داده شده را منتشر کند.

خبرنگار فارس تلاش کرد تا این شرکتها کارخانه ها و مرغدارانی که وزارت جهاد به انها خوراک داده است را منتشر کند اما مسئولان این وزارتخانه پاسخی در این مورد ندادند.

* سهم دولت در تامین نهاده اندک است

نکته دیگر اینکه شرکت پشتیبانی امور دام کشور که واردکننده خوراک دام و طیور است تنها 20 درصد در بازار نقش دارد بنابراین اگر سهم 20 درصد هم در سامانه بازارگاه توزیع شود تاثیر خاصی در بازار نخواهد داشت. با اینکه مسئولان وزارت جهاد می گویند که همه وارد کنندگان ملزم هستند گرم به گرم نهاده وارداتی را در این بازارگاه دولتی عرضه کنند اما مرغداران معتقدند این اتفاق به هیچ وجه رخ نمی‌دهد.

آنها می گویند: کامیونهای نهاده از گمرک تا به مقصد برسد در مسیر تا 8 درست بین واسطه ها می چرخد و آنها تحت عنوان روباری خرید و فروش می کنند و در نهایت از بازارسیاه سر در می آورند.

آنها معتقدند اگر واقعا همه چیز آنطور بود که وزارت جهاد می گوید قیمت کنجاله در بازار به 5 برابر قیمت نمی رسید.

* نظارت تعطیل است

به گفته آنها آنقدر نظارت تعطیل است که کارخانه های تولید کنسانتره که خوراک دولتی از بازارگاه می گیرند خوراک فراوری شده را به چندین برابر قیمت مصوب می فروشند و کسی هم نیست بگوید چرا این کار را می کنید.

اما وزیر جهاد کشاورزی بالاترین مقام تصمیم گیر وزارتخانه امروز گفته است: تغییرات اساسی در سامانه بازارگاه اتفاق افتاده و ملاحظات نهاد‌های نظارتی و تشکل‌های صنفی در خصو اعمال و مشکلات آن برطرف شده است و به این ترتیب نهاده دامی که وارد می‌شود لحظه به لحظ مصرف مورد پایش قرار می‌گیرد.

این اظهارات خاوازی در حقیقت مهر تایید بر اشکالاتی است که مرغداران پیش‌تر به آن بارها تاکید کرده بودند و می‌گفتند که گوش شنوایی بر اینها نیست.

خاوازی همچنین گفته است برای گروه‌هایی که در خصوص توزیع نهاده‌های دامی تخلف کرده اند تشکیل پرونده شده و به قوه قضائیه ارسال می‌شود و قطعا تخلف آن‌ها مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.

خوراک دام و طیور یک کالای اساسی است که متاسفانه وابسته به واردات هستیم، تاثیر آن به عنوان کالای واسط در تولید محصولات پروتئینی 2.4 میلیون تن مرغ، 850 هزار تن گوشت و یک میلیون تن تخم مرغ بسیار مهم است دولت نباید اجازه دهد انحصار و فساد در شبکه توزیع با ایجاد اختلال در نهاده ها امنیت غذایی کشور را به خطر بیندازند.

یط زیست استان فارس با بیان اینکه همه ۹ آبشخور این منطقه ضد عفونی شده است گفت: همه تلاش محیط بانان از بین بردن لاشه در اطراف آبشخورها و در قله‌ها برای جلوگیری از بیماری است.

بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک با علائمی مثل عفونت، تب، اسهال و مشکلات تنفسی بارز می‌شود و به سبب واکسینه نشدن دام‌های وحشی آن‌ها را تلف می کند.

گزارش هایی از سوی برخی تشکل های زیست محیطی پیرامون آلوده شدن مناطقی از شکارگاههای کوهای اطراف اقلید و صفا شهر و مناطقی از شمال غرب استان فارس به طاعون نشخوار کنندگان نیز رسیده است ، گفته شده حتی قسمتی از زیستگاه‌های شهرستان ابرکوه نیز آلوده به این ویروس خطرناک شده است و می طلبد با تلاش بیشتر زمینه درمان وام های آلوده و بستن مسیرهای منتهی به پهن های زیست محیطی فراهم شود .