یادداشت؛ علیرضا کیهان پور: این درد کهنه و زخم مزمن۱۰۰ ساله شد؛ توسعه نامتوازن و فقدان یک مدل ملی توسعه روستایی

فاخته- کشور ما با ۱/۶۴۸/۱۹۵ کیلومتر مربع، حدود ۸۵ میلیون جمعیت شهری وروستایی، ۳۱ استان، ۱۵۱۸ شهرستان و حدود ۴۶ هزار روستا( فعال،نیمه فعال وفعال) ، استان های کرمان به عنوان پهناورترین و البرز کم مساحت ترین ، خراسان جنوبی کمترین تراکم جمعیتی و استان تهران متراکم ترین جمعیت در واحد سطح، روستای" نیو " ی بافق یزد کوچکترین روستا با یک نفر ساکن و روستای " بالو " ی آذربایجان غربی( ارومیه) با افزون بر ۱۶ هزار نفر جمعیت، روستای "خرانق یزد" با قدمت بیش از ۴ هزار سال قدیمی ترین روستای کشور و "روستای ابیانه کاشان" زیباترین روستای کشور با قدمت بیش از یک هزار وپانصد سال که در کل با حدود ۲۰ هزار روستای جاندار و نیمه جان از ۴۶ هزار روستای ثبت شده کشور رنگین کمانی از منظومه اقلیم، اقوام، فرهنگ ، آداب ورسوم، منابع آبی خرد وکلان، چشمه سارها، رودخانه ها، قنوات، کشاورزی، دامداری، باغات وطیور و تولید حدود ۱۲۲ میلیون تن محصولات کشاورزی و غذایی پهنه سرزمینی ما را هایلایت نموده است.
در فرآیند یک صد سال گذشته عدم دستیابی علمی و عملی به اهداف کمی وکیفی آمایش سرزمین، فقدان مدل( الگو ) ملی و بومی توسعه روستایی به ویژه در دهه ۱۳۴۰ با پدیده الگوی خارجی اصلاحات ارضی و تشکیل سپاه دانش، ترویج ، بهداشت و در مقطعی حضور ۴ وزارتخانه امورتوسعه روستایی وکشاورزی! در دهه ۱۳۵۰ ونیز با ۴۲ سال پیشینه تبیین و توسعه روستایی توسط جهادسازندگی از خرداد سال ۱۳۵۸ تا دی ماه ۱۳۷۹ توسط وزارت جهاد کشاورزی( سال ادغام نامتوازن دو وزادتخانه فوق" در این راستا هنوز اندر خم یک کوچه روستایی است.
مطالعات اینجانب در باب توسعه متوازن روستایی در ۴۰ سال گذشته که در نهاد عشق و خدمت جهاد سازندگی پیشین و با دیدگاه و گفتمان کار با مردم، برای مردم، تولید واشتغال صورت پذیرفته وبه دلیل علاقه وافر با عنایات خداوندی همچنان ادامه دارد " مبین رابطه پیچیده پارادوکسیکال و پر چالش بیش از ده ها نهاد تصمیم گیر در باب روستا و روستاییان در جزایر از هم گسیخته سیاستگذاری وبا شعار این جور بسوز وبساز ویا همان باری به هر جهت است " که به عنوان مثال کار اصلی وزارت جهاد کشاورزی را فقط به انجام بازرسی و برخورد قانونی با گرانفروشان محتکران مواد غذایی اساسی و مورد نیاز مردم والبته در شهرهای بزرگ و برخوردار از امکانات مادی ومرفه بودن وپس از برگشت قانون انتزاع از وزارت صمت(سال ۱۴۰۰) به عنوان مثلا فتح الفتوح وبا تشکیل ده ها قرارگاه امنیت غذایی، توسعه راهبردی شیلات،سند دار کردن اراضی کشاورزی، اقدامات دستوری برای تنظیم قیمت ها و....محدود کرده است و انرژی متراکم و سازنده جهادگران را در سینه ها ودر عمل محبوس نموده است وبه عنوان یک میراث ومیثاق نانوشته بر محور شخصیت گرایی بر آمده از مردم به نام هایی مانند آقایان نامدارزنگنه، فروزش، سعیدی کیاء، اسکندری، خلیلیان، حجتی ودر مقاطعی عیسی کلانتری در تاروپود درهم تنیده این افراد گره های کور خورده به طوری که مجموعه باقیمانده های آنان در بافت کهنه وزارتخانه حتی هم اینک در پنهان و آشکار خاوازی( مقطع یک ساله) وساداتی نژاد را طی ۷ ماهه گذشته به نظر می رسد مدیریت کرده وافکار عمومی را نسبت به عملکرد وزارتخانه به ویژه در تامین، تهیه و تدارک راهبردی امور گوشت قرمز وسفید، لبنیات، روغن، شکر، میوه، حبوبات، برنج، خشکبار، انواع کنسرو، اسراف گندم و نان( دور ریز)، صنایع تکمیلی وتبدیلی، ضایعات بیش از ۳۰ درصدی محصولات ، کاهش صادرات ، افزایش واردات در مقاطع خاص،مهاجرت از روستا به سوی شهرهای بزرگ و....متاسفانه بدبین نموده است حال آن که افزایش بهره وری و ارتقای تولید در واحد سطح با بالاترین سطوح پشتیبانی های اعتباری، حمایتی، تامین نهاده ها، پررنگ نمودن نقش اتحادیه ها تعاونی ها به عنوان سپردن کارها به مردم در راستای چابک سازی تشکیلات فربه وزارتخانه راه میانبر ایده آلی برای تحقق اهداف جهادی و بسیجی امنیت غذایی کشور است.
نگارنده با یک نگاه خلاصه به این بخش راهبردی ودر آغاز قرن جدید این تحلیل را در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ تقدیم نمود که تاکید کند این درد کهنه وزخم مزمن یکصد ساله شد و نباید ادامه این امور خدای ناخواسته کمافی سابق و به هر دلیل توجیهی بر" مدار صفر درجه " بچرخد.به امید روزهای بهتر و سرشار از برکت و رحمت برای سیمای کشاورزی ایران در قرن جدید که با سال ۱۴۰۱ آغاز می شود.

علیرضا کیهان پور
پژوهشگر رسانه ای