به گزارش فاخته به نقل از روزنامه سپید، به محض اینکه از موضوع تاثیر کرونا بر جامعه پزشکی سخن می‌گوییم، اغلب ما به یاد چالش‌های پیش روی پزشکان، پرستاران، ماماها و سایر کادر درمان می‌افتیم. این وسط معمولا کمتر کسی به یاد می‌آورد که این بیماری چموش بر فعالیت دامپزشکان به عنوان یک گروه فعال در حوزه بهداشت و درمان نیز تاثیرات مخربی بر جای گذاشته است.

شاید آنها در ظاهر در خط مقدم نبرد با بیماری کرونا نباشند و به درمان بیماران کرونایی نپردازند، اما فعالیت‌های حرفه‌ای آنان به شدت از زمان شیوع کرونا تاکنون تحت تاثیر قرار گرفته است.

بسیاری از دامپزشکان نسبت به کمبود و گرانی تجهیزات حفاظتی، کاهش مراجعه به کلینیک‌های دامپزشکی، کاهش درآمد دامپزشکان و نیمه تعطیل شدن آزمایشگاه‌های دامپزشکی گلایه دارند. آنها می‌گویند در دوران سخت کرونا، هیچ‌گونه حمایت جدی از دامپزشکان به عمل نیامده و تامین معیشت بسیاری از فعالان این گروه فعال در حوزه بهداشت و درمان به مخاطره افتاده است.

بیکاری و کاهش درآمد؛ بحران شایع در جامعه دامپزشکی
با شیوع بحران کرونا، بسیاری از مراکز خصوصی فعال در صنعت دام و طیور به حالت نیمه تعطیل درآمد. این اتفاق باعث شد که گروه قابل توجهی از دامپزشکان هم بیکار شوند.

سعید چرخکار، دامپزشک و معاون سابق سازمان دامپزشکی کشور در گفتگو با سپید به تشریح آثار بحران کرونا بر فعالیت‌های حرفه‌ای جامعه دامپزشکی کشور می‌پردازد و می‌گوید: «در دوران بحران کرونا، صنعت دام و طیور بسیار آسیب دید. در نظر بگیرید که به دلیل تعطیلی رستوران‌ها و سایر اماکنی که از محصولات صنایع دام و طیور استفاده می‌کردند، با یک کاهش تقاضای فراوان مواجه بودیم. این اتفاق باعث شد که تولیدکنندگان صنایع دام و طیور برای عرضه محصولاتشان دچار مشکل جدی شوند. این اتفاق به طور غیرمستقیم بر فعالیت حرفه‌ای دامپزشکان هم تاثیر منفی گذاشت. دامپزشکان فعال در بسیاری از واحدهای تولیدی، چه در بخش آزمایشگاه و چه در بخش درمانگاهی و خدمات کلینیکی از این شرایط بحرانی متضرر شدند. در نظر بگیرید که میزان مراجعات و بازدید دامپزشکان از واحدهای تولیدی هم کاهش چشمگیری داشت، زیرا صنعت دام و طیور در بسیاری از بخش‌ها با وضعیت نیمه تعطیل مواجه بود و کاهش تقاضای بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کرد.»

چرخکار یادآور می‌شود: «به دلیل شیوع کرونا، بازدید دامپزشکان از بخش خصوصی نیز بسیار کاهش یافت. برخی از مراکز تولیدی در بخش خصوصی نیز فعالیت‌های کلینیکی در حوزه دامپزشکی را تعطیل کردند. همه اینها تاثیر منفی بر فعالیت‌های حرفه‌ای دامپزشکان بر جای گذاشت و به بیکاری و کاهش درآمد بخشی از دامپزشکان منجر شد.»

او خاطرنشان می‌کند: «دامپزشکانی که در بخش خصوصی، فعالیت آزمایشگاهی یا فعالیت درمانگاهی انجام می‌دهند، آنها نیز از زمان شیوع کرونا تاکنون، آسیب جدی دیدند. کاهش تولید در صنعت دام و طیور و کاهش قیمت‌ها در این صنعت، باعث شد که مراجعات تولیدکنندگان برای گرفتن خدمات دامپزشکی پایین بیاید. این موضوع خود به خود بر کاهش درآمد دامپزشکان تاثیر گذاشت. فرض کنید دامپزشکی که آزمایشگاه داشته و هفته ای 10 مراجعه کننده داشته است، میزان مراجعه کنندگانش بسیار کاهش پیدا کرد. این کاهش میزان دریافت خدمات دامپزشکی، هم در بخش آزمایشگاهی و هم در بخش کلینیکی کاملا مشهود است.»

چرخکار تاکید می‌کند: «در بخش کشتارگاه‌ها و عرضه محصولات دامی مثل مراکز بسته‌بندی و قطعه‌بندی نیز میزان فعالیت‌ها بسیار کاهش پیدا کرد. در نتیجه نظارت‌های دامپزشکی هم در این مراکز با کاهش چشمگیری مواجه بود. افرادی هم مثل دامپزشکان که به این مراکز، خدمات ارائه می‌دادند، دچار مشکلات جدی شدند. متاسفانه تاکنون از دامپزشکان هم حمایتی صورت نگرفته است و آنها همچنان در شرایط سخت کرونا با این چالش‌ها دست به گریبان هستند.»

همچنین حسین کیوان، دامپزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در گفتگو با سپید به دیگر تبعات بحران کرونا بر فعالیت‌های حرفه‌ای جامعه دامپزشکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «تاثیر کرونا بر دامپزشکی، مشابه همان تاثیراتی است که بر کل اقتصاد کشور گذاشته است. در دوران بحران کرونا، میزان مراجعه به مراکز دامپزشکی با افت قابل توجهی مواجه بود. هم اکنون در دامپزشکی، عمل‌های جراحی الکتیو انجام نمی‌شود، فقط معمولا عمل‌های اورژانسی اتفاق می‌افتد. این روزها صاحبان دام و صاحبان حیوانات خانگی، کمتر به مراکز دامپزشکی مراجعه می‌کنند که مجموع این مسائل بر فعالیت حرفه‌ای دامپزشکان هم تاثیر مستقیم گذاشته است.»

او با اشاره به اینکه تاکنون هیچ گونه حمایتی از دامپزشکان از سوی هیچ نهادی انجام نشده است، یادآور می‌شود: «به نظرم موج دوم کرونا در حال شروع شدن است، اما مردم شرایط را عادی فرض کرده‌اند و مثل سابق در اماکن عمومی حاضر می‌شوند. تعداد ابتلا به کرونا نیز در حال افزایش است. همین موضوع روی همه صنایع و حرفه‌ها از جمله دامپزشکی نیز تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین اینکه بگوییم اینگونه مشکلات دامپزشکان به زودی حل می‌شود یا خیر، پاسخ به این پرسش کاملا به شرایط مهار بحران کرونا ارتباط دارد.»

از سوی دیگر، شهرام موحدی، مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان نیز از جدی گرفته نشدن فعالیت‌های حرفه‌ای دامپزشکان انتقاد می‌کند و می‌گوید: «در حوزه دامپزشکی به نظر می‌رسد که حتی کسانی که تصمیم‌گیری‌های کلان را انجام می‌دهند، آن را جدی نگرفته‌اند که امیدوارم بعد از کرونا این حوزه جدی‌تر گرفته شود. اگر در حوزه دامپزشکی اهمالی انجام شود و به این حوزه رسیدگی نشود، به هیچ عنوان حوزه درمان ما نمی‌تواند پاسخگوی خیل عظیم مراجعه کنندگان باشد، چرا که تخت‌های بیمارستانی محدود، اعتبارات خدمات درمانی محدودتر و مشکلات حوزه دارو و درمان با توجه به تحریم‌های ظالمانه بسیار زیاد است. بنابراین بهترین کار، تمرکز بر بحث پیشگیری است.» موحدی با تاکید بر اینکه وقتی از پیشگیری صحبت می‌شود نقش بی‌بدیل حوزه دامپزشکی انکارناپذیر است، یادآور می‌شود: «ما دامپزشکان در طول سال جلوی عرضه 200 تا 250 تن فراورده‌های مشکوک و فاسد به بازار را می‌گیریم. اگر این حجم سر سفره مردم قرار گیرد، آیا حوزه درمان توانایی کنترل درمان این افراد دارد؟ بنابراین اگر حوزه دامپزشکی جدی گرفته نشود، حوزه درمان ما توان پاسخگویی به مشکلات را نخواهد داشت.»

او خاطرنشان می‌کند: «بر اساس قانون خدمات کشوری، یک سری وظایف دولت به عنوان حاکمیت دارد که یکی از آنها پیشگیری و مقابله با بیماری‌هاست که در قانون برنامه ششم توسعه آمده است. وقتی صحبت از پیشگیری می‌شود، همه ذهن ما به سمت دانشگاه علوم پزشکی می‌رود، در صورتی که خط مقدم سلامت فراورده‌های خام دامی با حوزه دامپزشکی است. همچنین خط مقدم بیماری‌های مشترک انسان و دام مانند تب کریمه کنگو، هاری، تب مالت و آنفلوآنزا فوق حاد پرندگان با حوزه دامپزشکی است. امروز شاید کار راحت‌تری برای اهمیت بیان بیماری‌های مشترک دام و انسان داشته باشیم، چرا که منشا ویروس کرونا از ویروس‌های بدن خفاش بود.»

موحدی یادآور می‌شود: «امروز با توجه به شرایط پیش آمده درک بهتری از خطرات بسیار وحشتناک بیماری‌هایی داریم که می‌تواند از حیوان به انسان منتقل شود. زمانی آنفلوآنزای پرندگان آمد و خطری برای جوامع بشری بود، اما گاهی برخی افراد آن را به شوخی می‌گرفتند. این در حالی است که خطر انتقال آن حتی نسبت به بیماری کرونا قابل مقایسه نیست و خطرات آن بیشتر است.»

چشم انتظار حمایت مسئولان از جامعه دامپزشکی
بسیاری از دامپزشکان از کمبود تجهیزات ایمنی گلایه دارند و معتقدند که در این شرایط بحرانی مجبورند با کمترین تجهیزات حفاظتی به ارائه خدمات بپردازند.

کامیار محمدزاده، دامپزشک و رئیس انجمن صنفی دامپزشکان استان کرمانشاه نیز با اشاره به مشکلات دامپزشکان در دوران بحران کرونا، یادآور می‌شود: «ما هم مثل خیلی از مردم ایران نگران بحث کرونا هستیم، اما متاسفانه شرایط همکاران دامپزشکی به سمتی می‌رود که باوجود توصیه‌ها مبنی‌بر ماندن در منزل، امکان قرنطینه خانگی وجود ندارد. دامپزشکان با وجود آنکه مهجور مانده‌اند، اما در واقع همواره خط مقدم همه مباحث بهداشتی هستند. کمااینکه این روزها باید در محل کار حاضر شوند و در اکیپ‌های مختلف واکسیناسیون، طرح‌های ملی را انجام ‌دهند. در این میان برخی دوستان دامپزشک، درگیر بیماری‌هایی هستند که یا به شکل روتین از قبل وجود داشته یا در حال حاضر بیشتر شده است.»

او انتقاد می‌کند: «در این وضعیت ماسک و ژل ضدعفونی کننده به اندازه کافی موجود نیست، لباس‌های یک‌بار مصرف خیلی کم و نایاب است. تهیه آنها خیلی سخت و با هزینه بالاست. همه همکاران دامپزشکی و مخصوصا کلینیسین‌ها در وضعیتی قرار دارند که کار آنها قابل تعطیل نیست و در هر شرایطی که هست، باید وظایف خود را انجام دهند. به طور کلی انگار دیواری کوتاه‌تر از دیوار دامپزشکی وجود ندارد. سوالی که مدتی است ذهن من را به خود مشغول کرده، این است که سهم ما دامپزشکان از بودجه بهداشت و درمان این مملکت چقدر است؟ ما به لحاظ جغرافیایی در پرخطرترین و آلوده‌ترین اماکن و از لحاظ فرهنگی، متاسفانه با قشری در تماس هستیم که درصدی از آنها از لحاظ بهداشتی و پیشگیری در رده پایین‌تری هستند.»
او تاکید دارد: «در شرایطی که نیروهای دامپزشکی حتی روز تعطیل در تمام استان‌های درگیر کرونا کار می‌کنند، اما از حداقل وسایل و ملزومات مورد نیاز، بی‌بهره‌اند. دامپزشکان به شکل همزمان مشغول درمان بیماری‌های دامی هستند و در کشتارگاه‌ها و میدان دام‌ کار می‌کنند. بنابراین امروز بیش از هر زمانی، هم باید به فکر حفظ سلامت خود باشیم و هم وظایف خود را به نحو احسن انجام دهیم. مهم‌ترین اقلامی که مورد نیاز ماست، شامل ماسک، وسایل ضد عفونی، لباس یک‌بار مصرف و دستکش‌های لاتکس است. بدون اینها ادامه کار با توجه به محیط آلوده پرخطر می‌شود و این خطر می‌تواند جان خانواده‌هایمان را تحت تاثیر قرار دهد.»

محمدزاده به حکیم مهر توضیح می‌دهد: «اقلامی مثل دستکش، ماسک، کلاه، لباس یک بار مصرف و... را حتی اگر خود دامپزشک بخواهد تهیه کند، قطعا هزینه زیادی را به همکاران تحمیل می‌کند. در صورتی که چاره‌ای نیست و باید انجام دهند. یک واکسیناتور در طول یک روز برای یک طرح، با یک تعرفه بسیار پایین مجبور است ۱۰۰ خانه را بررسی کند. در هر خانه‌ای را که می‌زند، واقعا نمی‌داند در آن خانه فردی با علائم بیماری کرونا هست یا نه. الان یک همکار ما در بخش خصوصی مخصوصا در اکیپ‌های مایه‌کوبی اگر بخواهد هر روز فقط یک دستکش لاتکس و یک لباس یک بار مصرف و یک سری وسایل برای محافظت از خود تهیه کند، حداقل شاید رقمی بین ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان باید هزینه کند. این رقم در یک ماه فشار می‌آورد و اگر هم رعایت نکند جان خودش به خطر می‌افتد. اگر هم بخواهند رعایت کنند مباحث هزینه و مالی آن جوابگو نیست. خیلی‌ها ممکن است بیمه و حقوق ثابت نداشته باشند و از طرفی هیچ امکانی برای ماندن در خانه ندارند. شرایط مالی آنها محدود است و چاره‌ای جز کار کردن ندارند.»

او اعتقاد دارد: «ما باید از این تهدید، یک فرصت بسازیم. دامپزشکان خط مقدم مبارزه با بیماری هستند، اما دید اجتماع نسبت به ما، به این شکل نیست. با تمام احترامی که برای گروه پزشکی قائل هستم، واقعیت این است که دامپزشکان هم همین تلاش را می‌کنند. در عین حال که باید مواظب باشند که خودشان درگیر نشوند و این درگیری را به خانواده‌هایشان منتقل نکنند. وظیفه ما حفظ سرمایه‌های دامی مملکت است. بیماری کرونا یا هر بیماری دیگر یک اوج دارد و می‌رود، اما مهم این است بعد از اینکه رفت، چقدر توانستیم سرمایه‌های دامی کشور را برای ادامه حیات مملکت حفظ کنیم. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و فقط سهم خودمان را از بودجه بهداشتی مملکت می‌خواهیم. شاید این فرصتی باشد که تمام خانواده دامپزشکی دست به دست هم دهند و خواسته به حق خود را مطرح کنند.»

محمدزاده خاطرنشان می‌کند: «الان تمام اطلاع‌رسانی‌هایی که در بحث جلوگیری از انتقال ویروس کرونا صورت می‌گیرد، بر جلوگیری از تماس تاکید می‌کند. گزینه اول احتمال درگیری، بحث تماسی است و شغل ما هم کاملا تماسی است. مسئولان فنی ما که در کشتارگاه‌های دام یا طیور کار می‌کنند، همکارانی که در میدان دام کار می‌کنند و از همه اینها بدتر کلینسین‌ها، در قلب مواجهه با بیماری هستند. هر کلینیسین به طور متوسط با ۵۰ نفر افراد مختلف با شرایط مختلف در تماس است.»

او با بیان اینکه اکثر دامپزشکان در استان‌های پرخطر کرونا درگیر بیماری‌هایی هستند که سال‌ها با آن می‌جنگیم، یادآور می‌شود: «دامپزشکان سال‌هاست در جنگ با ویروس‌ها هستند، اما متاسفانه هیچ وقت هیچ حمایتی از ما نشده است. اگر قرار باشد تجهیزات به خط مقدم بهداشت جامعه در خصوص تولیدات دامی و تمام مواردی که مرتبط با سفره مردم است، نرسد، بنابراین جنگ را باید به خانه‌هایمان ببریم که امیدوارم به این شکل نشود. حداقل انتظاری که داریم فراهم کردن امکانات است. با وجود کرونا، همه کار می‌کنیم و با تمام وجود به دل خطر می‌رویم.»

با توجه به مجموع مشکلات دامپزشکان در بحران کرونا، انتظار می‌رود که از این گروه فعال، حمایت بیشتری به عمل بیاید تا آنها بتوانند با فراغ خاطر بیشتری به ارائه خدمت در شرایط سخت، ادامه دهند.