به گزارش فاخته، خبرگزاری ایسنا طی گزارشی نوشت:

اوایل هفته جاری بود که پلنگی سرگردان وارد قائمشهر شده و باعث ترس اهالی و ساکنان این منطقه شد، پلنگی که در نهایت به جای زنده‌گیری کشته شد تا این پرسش در اذهان ایجاد شود که مسئول زنده‌گیری حیوانات وحشی و غیرمتعارف با زیست شهری کدام نهاد است. با توجه به اینکه آتش نشانی در سال‌های اخیر و در جریان حوادث متعددی اقدام به زنده‌گیری حیواناتی نظیر عقاب، روباه، جغد، مار و ... کرده بود؛ بسیاری آتش نشانی را متولی چنین رویدادهایی معرفی کردند، با این حال سیدجلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران در گفت‌وگویی با ایسنا تاکید کرد که چنین اقداماتی وظیفه آتش‌نشانی نیست و آتش‌نشانان نه تجهیزات چنین کاری را دارند و نه آموزش‌های مربوط به زنده‌گیری حیوانات را فرا گرفته‌اند.

روز گذشته نیز، علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه جلسه هیات دولت به این موضوع واکنش نشان داد و با اشاره به تلف‌شدن پلنگ قائم‌شهر و استفاده نکردن از تفنگ بیهوشی برای زنده‌گیری، اظهار کرد: مشکلی در تامین تفنگ بیهوشی در شمال نداشتیم. اما اصلاً تفنگ بیهوشی در ترافیک گیر کرد و نرسید! پلنگ هم به مردم حمله کرده بود و شرایطی بود که آن پلنگ حتی دو نفر از نیروهای انتظامی را هم زخمی کرده بود و حتی به خود دوستان محیط زیست هم حمله کرده بود ولی تا تفنگ برسد آن پلنگ هم کشته شد! در دولت هم این موضوع را مطرح کردیم که تامین لازم تفنگ بیهوشی در سراسر کشور انجام گیرد.

جای خالی افسران کنترل حیوانات در کشور
محمدرضا مرشد دوست -کارشناس ایمنی و آتش‌نشانی- در گفت و گو با ایسنا به تجارب سایر کشور ها در ارتباط با نجات و زنده‌گیری حیوانات وحشی اشاره کرد و گفت:‌ در دنیا حیوانات در بحث ایمنی و زنده‌گیری، به دو دسته حیوانات خانگی و حیوانات خطرناک دسته بندی می‌شود؛ البته احتمالا متخصصان حوزه محیط زیست دسته‌بندی گسترده‌تری دارند اما در حوزه ایمنی حیوانات به این دو دسته تقسیم می شوند.

وی ادامه داد: در برخی از کشور ها گروه‌هایی تحت عنوان «کنترل حیوانات» فعالیت می‌کنند و زمان‌هایی که هر حیوانی دچار چالش شود از این گروه‌ها کمک گرفته می‌شود. اغلب شهرداری‌ها با این گروه‌ها قرارداد دارند یا خود شهرداری‌ها بنا بر نیاز و اقلیم خود این افراد را استخدام می‌کنند که از طریق یک شماره تلفن می‌توان با آن‌ها ارتباط برقرار و فوریت را اعلام کرد.

این کارشناس ایمنی با بیان اینکه گاهی آتش‌نشان‌ها هم برای حوادثی از این دست اعزام می شوند گفت: در سایر نقاط دنیا نیز آتش‌نشانان برای کنترل لحظات اولیه به محل اعزام می شوند تا محدودسازی انجام دهند؛ اما خود آتش‌نشانان نیز با افسران کنترل حیوانات تماس حاصل می‌کنند و آن‌ها عملیات ویژه زنده‌گیری حیوانات و مهار آن‌ها را انجام می‌دهند چرا که این افراد تخصص لازم را دارند که حیوان آسیب نبیند و دچار استرس نیز نشود. ظاهرا در کشور ما متولی این اقدامات وابسته به سازمان محیط زیست است.

مرشد دوست با اشاره به فعالیت انجمن‌های حمایت از حیوانات در ایران گفت: انجمن‌های حمایت از حیوانات هم در این زمینه فعالیت‌هایی می کنند که البته به صورت رسمی شناخته نمی‌شود. مواردی وجود داشته که اگر برای حیوان خانگی فردی مشکلی پیش آمده با انجمن ها تماس گرفتند و انجمن ها نیز ضمن استقبال اقدامات لازم را انجام می‌دهند؛ اما افسران کنترل حیوانات در دنیا به صورت رسمی فعالیت می‌کنند و شماره ویژه‌ای برای تماس با آن‌ها وجود دارد، موضوعی که به نظر می‌رسد جای آن در کشور ما خالیست.

وی در خصوص متولی اصلی نجات و زنده‌گیری حیوانات در شهرها گفت: در بسیاری از کشورهای دنیا متولیان نجات و زنده‌گیری حیوانات شهرداری‌ها هستند که شهرداری‌ها می‌توانند این را به پیمارنکاران بسپارند یا می توانند تحت نظر گروهی این اقدامات را انجام دهد.

باید برای شهرهای مجاور زیستگاه حیات‌وحش تمهیدات ویژه اتخاذ کرد
این کارشناس ایمنی و آتش‌نشانی درباره فعالیت افسران کنترل حیوانات گفت: این افراد در چند سطح آموزش های لازم را ارائه می کنند. اولین سطح آگاهی است. هر فرد عادی که بخواهد درباره هر حیوانی اطلاعات داشته باشد می‌تواند از افسران کنترل حیوانات کمک بگیرد. سطح دیگر عملیات است؛ این آموزش‌ برای فردی است که حیوان خانگی دارد تا اگر اتفاقی رخ داد بداند چه واکنشی داشته باشد. سطح دیگر این آموزش‌ها مربوط به امدادگران است تا اگر حادثه‌ای رخ داد بدانند باید چه واکنش مناسبی داشته باشند. سطح دیگر آموزش مرتبط تکنسین ‌ها، یعنی خود این افسران است. این افراد به صورت مستقیم با حیوان سر و کار دارند که به عنوان مثال اگر این افسران کنترل حیوانات در کشور فعالیت می‌کردند آن‌ها باید در خصوص پلنگ قائم‌شهر اقدامات لازم را انجام می‌دادند. البته این اتفاق پیش‌بینی نشده بود و زمانی که حادثه ای را پیش‌بینی نکنیم پیشگیری درستی هم برای آن در نظر نمی‌گیریم. به همین دلیل از پیش باید به این موضوع توجه می شد که شهری که در نزدیکی منابع محیط‌ زیستی و طبیعی ساخته شده را چه خطراتی تهدید می‌کند. اگر از پیش فکر می‌شد که این حادثه ممکن است در این شهر رخ دهد امکان نجات جان حیوان و حفاظت از شهروندان به صورت همزمان وجود داشت.

این کارشناس ایمنی و آتش‌نشانی اظهار کرد: اگر فعالیت افسران کنترل حیوانات در دستور کار شهرداری‌ها قرار بگیرند احتمالا می‌تواند قدم مناسبی در این راستا باشد. شهرداری ها با توجه به ویژگی‌های شهر خود اگر احتمال خطر و ریسک را ارزیابی می‌کنند این افراد را آموزش دهند و از آن‌ها در این خصوص کمک بگیرند.

مرشد دوست در خصوص اینکه آیا افسران کنترل حیوانات می‌توانند زیرمجموعه آتش نشانی‌ها فعالیت کنند گفت: چه افسران کنترل حیوانات زیرمجموعه آتش‌نشانی باشند یا نباشند اگر اولویت حفظ جان شهروندان باشد آتش‌نشانی در امر زنده‌گیری حیوان دخیل خواهد شد. برای زنده گیری حیوانی که ارزشمند است قطعا نیاز به حضور یک تکنسین و فرد متخصص است. یک اتش نشان نمی‌تواند این اطلاعات را به صورت کافی داشته باشد و به دست بیاورد. سطح آگاهی و عملیات در آتش نشانی برای حیوانات خانگی وجود دارد و بعضا هم دیده شده که به عنوان خدمات ایمنی اقداماتی انجام می شود اما جای تکنسین و افسران کنترل حیوانات در کشور خالی است. اینکه این افسران کنترل زیرمجموعه چه ارگانی باشند را باید متخصصان نظر بدهند اما در دنیا زیرساخت‌های متفاوتی دارد که در برخی موارد زیرمجموعه آتش نشانی هستند و در برخی موارد هم نیستند.

وی با بیان اینکه با توجه به شرایط و اقلیم یک شهر حضور تکنسین و افسران کنترل حیوانات می‌تواند از دغدغه شهرداری‌ها باشد گفت: در این راستا شهرداری باید تصمیم بگیرد که این گروه ها زیرمجموعه چه سازمانی باشند. به صورت پیمانکاری فعالیت کنند یا از طریق دیگر اما در هر حال باید تکنسین‌ها پرورش پیدا کنند.

فاخته- این موارد در حالی عنوان می شود که استفاده از ظرفیت های «دامپزشکان» در زنده گیری حیوانات، همواره از سوی محیط زیست و دیگر نهادهای مرتبط مغفول مانده است و عمدتا و در بیشتر مواقع با مرگ حیوان، ضایعه بزرگی به حیات وحش کشور وارد می شود. 

مروری به گفته های دکتر ایمان معماریان، به عنوان دامپزشک حیات وحش نشان می دهد اینگونه عملیات ها تا چه اندازه از بدیهی ترین استاندارها دور هستند. او معتقد است: مهم‌ترین مسئله درباره آن چه صبح یکشنبه در قائم‌شهر اتفاق افتاد، نادیده‌گرفتن آموزش جوامع محلی و مدیریت آنها در زمان وقوع تعارض است. «محیط زیست باید از نیروی انتظامی برای دورکردن مردم و کاهش اضطراب جمعیت و همین طور استرس حیوان فراری کمک می‌گرفت. اما مسئله بعدی زنده‌گیری است که اصولی دارد. باید در سکوت، با استفاده از اسلحه بیهوشی، در زمان مناسب، دز مشخصی از داروی مناسب تزریق شود. به جای این قفس‌های آهنی باید باکس‌های استاندارد برای جابجایی استفاده شود تا پلنگ بعد از به‌هوش‌آمدن با استرس زیاد بیدار نشود. بعد از همه این موارد باید معاینه کامل انجام شود و تعیین وضعیت شود که چه مشکلی باعث تعارض و آمدن پلنگ به شهر شده است و بعد از آن تصمیم‌گیری شود و اگر حیوان سالم بود هم نمی‌توان به راحتی و هر کجا که شد رهایش کرد چون ممکن است هر جایی قلمروی حیوانات دیگر باشد.» او با گفتن این موارد ادامه می‌دهد: «اینها موضوعات خارق‌العاده‌ای نیست که از پسش برنیاییم. به آموزش نیاز دارد. نادیده‌گرفتن این موارد یعنی یا در اولویت ما نیست یا این که اصلا دانش آن را نداریم و نمی‌دانیم که مدیریت تعارض در شرایط فوری چیست. این است که پلنگ را اول می‌کشند و بعد بیهوشش می‌کنند.»

آنچه عنوان شد تنها بخشی از ملزومات و ضروریات عملیات زنده گیری حیوانات بود که از زبان یک دکتر دامپزشک به عنوان متخصص در این زمینه عنوان شد و جای تعجب است که با وجود حضور دامپزشکان در این عرصه، بکاربردن و ساختن مفاهیم جدید نظیر «افسران کنترل حیوانات» و... با چه هدفی دنبال می شود؟